Konto bez komornika a system OGNIVO
Egzekucją wierzytelności pieniężnych w Polsce zajmują się komornicy sądowi oraz administracyjni. Mają oni prawo m.in. do dokonywania zajęć komorniczych na rachunkach banków oraz SKOK-ów. Jest to jeden z podstawowych sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych.
Skąd komornik wie, że w ogóle masz założony rachunek bankowy? Źródłem takich informacji jest działający od 2007 r. system OGNIVO.
System OGNIVO
To aplikacja opracowana przez Krajową Izbę Rozliczeniową, która pozwala na wymianę informacji między uczestnikami systemu ELIXIR oraz Euro ELIXIR, a także innymi podmiotami uprawnionymi do dostępu do danych objętych tajemnicą bankową. Należą do nich:
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- Poczta Polska;
- urzędy skarbowe;
- izby celne;
- komornicy sądowi oraz skarbowi;
- Generalny Inspektor Informacji Finansowej.
Dzięki dostępowi do OGNIVO możliwa jest szybka wymiana informacji online bez konieczności czasochłonnego przesyłania papierowej korespondencji.
Cały system oferuje kilkanaście różnych modułów, których funkcjonalność jest dopasowana do potrzeb konkretnych użytkowników. Komornicy sądowi korzystają z modułu o nazwie „Poszukiwanie rachunków bankowych dłużników”.
Obsługa OGNIVO polega na wysłaniu zapytania o konkretną osobę, które jest przez KIR kierowana do właściwego banku. Warto jednak pamiętać, że Krajowa Izba Rozliczeniowa jedynie pośredniczy w przesyłaniu danych, ale nie ma dostępu ani do twoich danych osobowych, ani do informacji o samym rachunku.
Lista podmiotów należących do systemu OGNIVO jest bardzo obszerna i obejmuje banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe. Łącznie jest to kilkaset instytucji[1]. Podstawą do przekazania danych na żądanie komornika jest art. 105 ust. 2 pkt ł ustawy prawo bankowe[2].
Istotną informacją dla wierzycieli i dłużników jest również to, że zapytania w systemie OGNIVO nie są bezpłatne. Ich koszt będzie odmienny w zależności od instytucji, do której jest kierowany wniosek. Komornik pobiera na ten cel zaliczkę od wierzyciela, ale ostatecznie całkowite koszty egzekucji ponosi dłużnik.
Czy konto socjalne chroni przed komornikiem?
Obecnie do systemu OGNIVO należą wszystkie (lub prawie wszystkie) banki komercyjne, spółdzielcze oraz SKOK-i. Teoretycznie można więc powiedzieć, że konto bez komornika nie istnieje.
Banki oferują jednak rachunek, który jest określany jako socjalny lub antykomorniczy.
W rozumieniu oferty banku to zwykłe konto osobiste. Zasadnicza różnica polega jednak na tym, że wpływają na nie wyłącznie środki wolne od zajęć komorniczych. Co to znaczy? Komornik co prawda znajdzie twoje konto, ale nie będzie mógł dokonać na nim zajęcia.
Jakie są to świadczenia?
Świadczenia wolne od zajęcia komorniczego
Katalog świadczeń wolnych od zajęcia komorniczego został sprecyzowany w art. 833 §6 k.p.c.[3]
Zalicza się do nich m.in. świadczenia alimentacyjne, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej i wiele innych.
Nie ma tutaj procentowych ograniczeń, jak w przypadku zajęcia wynagrodzenia za pracę. Świadczeń socjalnych nie można zająć w ogóle.
Fintech a zajęcie komornicze
Rozwiązań gwarantujących konto bez komornika możesz szukać wśród nowoczesnych fintechów. To instytucje, które oferują wyspecjalizowane usługi w zakresie finansów. Jednym z popularniejszych przykładów jest Revolut.
Revolut
To wprawdzie firma brytyjska, ale swoją siedzibę ma na Litwie i podlega pod Litwiński Bank Centralny (Lietuvos bankas). Oznacza to, że nie należy do systemu OGNIVO, ale też nie musi ściśle współpracować z polskimi organami i instytucjami.
Sam Revolut działa jako bank w krajach, w których uzyskał licencję bankową (m.in. Polska, Litwa oraz szereg innych krajów na podstawie licencji przyznanej przez bank cenralny Litwy).
Revolut nie ma statusu banku np. w Wielkiej Brytanii, gdzie nie otrzymał jeszcze licencji. Odpowiedź na pytanie o możliwość egzekucji w takim przypadku nie jest jednak prosta.
Środki gromadzone na rachunkach założonych w ramach korzystania z usług płatniczych są w pełni egzekwowalne pod warunkiem, że zostały założone w banku posługującym się polskim numerem IBAN (ang. International Bank Account Number).
Jeśli otworzysz konto w walucie obcej, będzie ona gromadzona na subkoncie banku innego państwa (np. dla funta brytyjskiego w Wielkiej Brytanii), a co za tym idzie – będzie niedostępna dla organu egzekucyjnego.
Czy karta Twisto zabezpiecza środki na koncie?
Jeszcze innym rozwiązaniem, które pozwala uniknąć egzekucji komornika, jest karta Twisto.
Podobnie jak Revolut, również Twisto jest fintechem, działa jednak na innej zasadzie – w pewnym uproszczeniu[4] jest to pożyczka udzielana klientowi, którą ten musi spłacić w określonym terminie. Po jego przekroczeniu naliczane są odsetki.
Twisto przed założeniem konta sprawdza wiarygodność finansową użytkowników, korzystając z takich systemów, jak BIK oraz Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej. Twoja zdolność kredytowa rośnie wraz z kolejnymi transakcjami.
Czy można powiedzieć, że Twisto chroni przed komornikiem? Pośrednio tak, dlatego, że nadal możesz wydawać pieniądze do ustalonego limitu. Nie wydajesz jednak „swoich” środków. Po prostu spłacasz dług zaciągnięty w ramach korzystania z usługi fintechu, który zapłacił za ciebie.
Ciekawostką jest, że korzystając z Twisto możesz, ubiegać się o wydanie karty płatniczej (bezpiecznej, ponieważ kod CCV do niej znajduje się wyłącznie w aplikacji). Plastik ma jednak swoje ograniczenia – nie możesz wypłacać za jego pomocą pieniędzy z bankomatu, a także przelać środków na inny rachunek bankowy, ponieważ z technicznego punktu widzenia pieniądze na karcie nie należą do ciebie.
Inne fintechy a konto bez komornika
Oczywiście Revolut i Twisto to niejedyne rozwiązania. Możesz rozważyć m.in.:
- firmy ulokowane w Wielkiej Brytanii, np. Wise (dawniej TransferWise), oraz Skrill;
- niemieckie przedsiębiorstwa, np. N26, bank, który zaczynał swoją przygodę na rynku jako start-up.
Do niedawna można było skorzystać również z niemieckiego fintechu Nuri, który jednak złożył wniosek o upadłość.
Technicznie istnieje możliwość prowadzenia egzekucji z majątku dłużnika również w kraju innym niż Polska, wymaga to jednak współpracy między polskim urzędem skarbowym a urzędem kraju, w którym ten majątek się znajduje. Cała procedura więc się wydłuża.
Czy konto bez komornika istnieje?
Zebraliśmy dla ciebie kilka pomysłów na to, jak uniknąć egzekucji komorniczej zgodnie z prawem. Warto pamiętać, że jeśli korzystasz z usług komercyjnego banku, nie ma możliwości (poza kontem socjalnym), aby organ egzekucyjny nie sięgnął do rachunku.
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na kilka pytań dotyczących zajęcia konta przez komornika.
Komornik ustanawia blokadę na koncie do czasu spłaty zadłużenia wraz z odsetkami oraz kosztami egzekucji. Czas blokady zależy od tego, jak szybko zostaną spłacone te kwoty.
Teoretycznie nie. Praktycznie tak, ponieważ organ egzekucyjny nie zna źródeł kwot wpływających na konto i może przez pomyłkę dokonać zajęcia środków. Jeśli do tego doszło, masz prawo złożyć wniosek o zwolnienie danej kwoty spod egzekucji. Jest on darmowy, a zwrotowi podlega cała opłata bez żadnych potrąceń.
Nie ochroni, ale może wydłużyć czas zajęcia środków, ponieważ komornik musi poświęcić więcej czasu na zlokalizowanie majątku dłużnika. Do systemu OGNIVO wpływają informacje nie tylko od banków, ale również z ZUS-u i rzędu skarbowego. Komornik ma więc dostęp do wysokości twoich wynagrodzeń i odprowadzanych od nich składek. Na tej podstawie organ egzekucyjny wnioskuje co do wysokości twoich zarobków.
Inaczej niż banki komercyjne lub spółdzielcze wygląda kwestia fintechów – te oferują sporo instrumentów płatniczych, które ograniczają możliwość egzekucji. Zapamiętaj jednak, aby zawsze przed podpisaniem umowy dokładnie zapoznać się z regulaminem świadczonych usług. Firmy zagraniczne nie muszą stosować się m.in. do polskich regulacji dotyczących odsetek.
Spółki takie jak Revolut czy Twisto nie podlegają pod nadzór KNF oraz innych polskich instytucji i organów. W razie kłopotów finansowych nie ma możliwości sięgnięcia do środków ochrony przewidzianych w polskim prawie (np. skarga do Rzecznika Finansowego, powództwo do polskiego sądu powszechnego, reklamacja bankowa). Dochodzenie ewentualnych roszczeń może być utrudnione.
Źródła wykorzystane do napisania tego artykułu, odwołania
- Pełną listę podmiotów będących uczestnikami Centralnej Informacji, której częścią jest OGNIVO znajdziesz tutaj: https://www.centralnainformacja.pl/o-usludze/lista-uczestnikow-centralnej-informacji/ [dostęp: 15.02.2023]
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971400939/U/D19970939Lj.pdf [dostęp: 17.02.2023 r.]
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640430296/U/D19640296Lj.pdf [dostęp: 17.02.2023 r.]
- W rzeczywistości Twisto łączy w sobie funkcje pożyczki, kredytu odnawialnego, karty kredytowej, cashback oraz płatności z odroczonym terminem, tzw. Buy Now Pay Later.
