Wskaźniki płynności: czym są i jak je wykorzystać w przedsiębiorstwie?

Każda firma działa w innym otoczeniu biznesowym, dlatego porównywanie ze sobą różnych podmiotów jest trudne. Aby móc oddać w sposób syntetyczny stan finansów i sprawność prowadzonej działalności, ekonomiści opracowali tzw. wskaźniki płynności.

Pozwalają one określić zdolność firmy do spłacania bieżących zobowiązań (z terminem wymagalności od 1 roku do kilku miesięcy w zależności od wskaźnika), a także nabywania wszelkiego rodzaju dóbr i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Firma, która zachowuje płynność, ma możliwość regularnego wypłacania wynagrodzenia pracownikom oraz zapłaty podwykonawcom.

W przypadku spółek notowanych na giełdzie wskaźniki płynności stanowią wartościowe źródło informacji dla inwestorów. Mogą zapowiadać kłopoty finansowe podmiotu i spadek wartości akcji, a w krańcowych przypadkach nawet jej upadłość lub potrzebę restrukturyzacji. Z drugiej strony pozwalają ocenić, że firma funkcjonuje w sposób stabilny, a więc dobrze rokuje na przyszłość.

Przy analizie sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych stosuje się różne wskaźniki płynności. Każdy z nich służy do oceny nieco innego aspektu prowadzonej działalności.

Płynność bieżąca to iloraz aktywów obrotowych i zobowiązań krótkoterminowych. Określa on, czy i w jakim stopniu majątek firmy pokrywa te zobowiązania.

Jeżeli jego wartość spada poniżej 1,0, oznacza to, że łatwo dostępne aktywa firmy nie wystarczają na pokrycie pasywów. Z kolei wartość powyżej 2,0 wskazuje na niewielki udział zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu działalności i zbyt intensywne korzystanie z kredytów.

Przyjmuje się, że optymalna wartość wskaźnika płynności bieżącej powinna wynosić między 1,2 a 2,0.

Wskaźnik przyspieszonej płynności (tzw. wskaźnik szybki) to iloraz aktywów bieżących pomniejszonych o zapasy oraz zobowiązań bieżących. Obrazuje on stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych przez aktywa o wysokim stopniu płynności.

Tym, co odróżnia wskaźnik szybki od oceny płynności przyspieszonej, są zapasy, których w drugim przypadku nie uwzględnia się. Za optymalny poziom wskaźnika szybkiego uważa się wartości między 1,0 a 1,3.

Wskaźnik podwyższonej płynności (tzw. wskaźnik natychmiastowy) to iloraz aktywów obrotowych, pomniejszonych o zapasy i należności, oraz zobowiązań bieżących (z terminem płatności krótszym niż 3 miesiące). Określa on możliwość regulowania zobowiązań bieżących przez aktywa o najwyższym stopniu płynności, czyli gotówkę. Dowiesz się z niego, ile z zadłużenia firma jest w stanie pokryć „od ręki”.

Dbając o regularny przepływ gotówki, firma utrzymuje płynność. Nie powinna jednak dążyć do nadmiernego gromadzenia gotówki, ponieważ może przełożyć się to na stracone szanse biznesowe. Oczekiwana wartość wskaźnika podwyższonej płynności powinna mieścić się w przedziale między 0,1 a 0,2.

O ile wskaźniki płynności określają zdolność firmy do funkcjonowania w krótszym lub dłuższym horyzoncie czasowym, o tyle rentowność informuje o efektywności działania przedsiębiorstwa. Odnosi się do szybkości zwrotu kapitału z zainwestowanych nakładów, dlatego określa się ją również jako stopę zysku.

Ustalając rentowność, można odpowiedzieć na pytanie, czy dany biznes przynosi zysk, a nie jedynie dostarcza dochodów na pokrycie bieżących kosztów jego prowadzenia.

Podobnie jak w przypadku płynności, rentowność można zdefiniować poprzez ubranie wyników finansowych w określone wskaźniki.

Na co w takim razie powinieneś stawiać jako przedsiębiorca, płynność czy rentowność? Zdecydowanie podstawą trwałej i rozwijającej się działalności jest płynność. Nastawienie wyłącznie na poprawę rentowności może doprowadzić do tego, że firma z biegiem czasu straci możliwość do spłaty bieżących zobowiązań, co odbije się negatywnie na jej rentowności.

Przewidujący przedsiębiorca powinien oczywiście dążyć do maksymalizacji rentowności, ale dopiero wtedy, gdy potrafi zapanować nad płynnością firmy.

Obok płynności i rentowności efektywność firmy określa się też przez pryzmat cyklu kasowego wyrażonego w dniach. To czas, jaki musi upłynąć od wydania gotówki na surowce albo materiały niezbędne do produkcji do momentu sprzedaży produktu lub usługi z uwzględnieniem zapłaty wynagrodzenia należnego pracownikom i podwykonawcom.

Im dłuższy jest cykl kasowy, tym wolniej firma odnawia swoje zapasy gotówki. Może to przełożyć się na spadek wskaźników płynności. Aby skrócić okres oczekiwania na „powrót gotówki”, można np. wprowadzić nowocześniejszą technologię wytwarzania produktów, zamawiać gotowe półprodukty zamiast surowców do samodzielnego przetworzenia albo szybciej regulować zobowiązania i należności.

Wskaźniki płynności finansowej to wartościowe narzędzie, z którego powinien korzystać przede wszystkim zarząd i księgowość, natomiast w firmie jednoosobowej – właściciel. Ich regularne monitorowanie pozwala na ustalenie słabych punktów w modelu organizacji przedsiębiorstwa.

Prowadzenie działalności gospodarczej bez odwołania się do konkretnych danych stwarza ryzyko zastoju gospodarczego i problemów finansowych. Korzystając z gotowych wskaźników, masz możliwość dokonania szybkiej oceny kondycji firmy i wdrożenia działań zaradczych, zanim będzie za późno.