Co to jest podatek VAT?
Podatek VAT (inaczej podatek od towarów i usług albo podatek od wartości dodanej) to rodzaj zobowiązania publicznoprawnego. Płacą go wszyscy przedsiębiorcy, którzy osiągną odpowiednio wysoki przychód albo prowadzą działalność gospodarczą o określonym profilu.
Cechą charakterystyczną podatku VAT jest brak kaskadowego naliczania zobowiązania na poszczególnych etapach obrotu. Oznacza to, że w łańcuchu podmiotów płacących VAT każdy kolejny przedsiębiorca może odliczyć podatek w wysokości naliczonej przez sprzedającego, obniżając tym samym swoje zobowiązanie względem fiskusa. Ostatecznie VAT obciąża ostatnie ogniwo łańcucha sprzedaży, którym zwykle jest konsument.
Przykład
Pan Adam prowadzi firmę produkującą zabawki. W lipcu kupił materiały za kwotę 14 760 zł brutto (12 000 zł netto + 2 760 zł VAT 23%). Jednocześnie sprzedał wyprodukowane towary za 22 140 zł (18 000 zł netto + 4 140 zł VAT 23%). Może odjąć od kwoty VAT należnego kwotę VAT naliczonego i ostateczne zapłaci 1 380 zł podatku VAT.
Podatek VAT jest naliczany od następujących czynności:
- sprzedaż towarów i usług w Polsce;
- import i eksport towarów;
- wewnątrzwspólnotowe nabycie i sprzedaż towarów.
Podatek VAT jest niezależny od podatku dochodowego. Jeżeli zostaniesz podatnikiem podatku od wartości dodanej, będziesz płacił oba zobowiązania, PIT (albo CIT) i VAT. Nie będąc podatnikiem VAT, nie płacisz tego podatku, ale nie masz też prawa do odliczania podatku naliczonego.
Ile wynosi podatek VAT?
W Polsce obowiązuje kilka różnych stawek podatku VAT. Stawka podstawowa wynosi 23%, ale obok niej przepisy przewidują stawki obniżone – 5%, 7% oraz 8%, a także 0%.
- VAT 23% – jest stawką podstawową, która obowiązuje wszystkich podatników niekorzystających ze stawek preferencyjnych;
- VAT 8% – dotyczy m.in. szeroko rozumianych usług budowlanych, konserwacyjnych, związanych z termomodernizacją;
- VAT 7% – obowiązuje rolników ryczałtowych;
- VAT 5% - obejmuje podstawowe produkty żywnościowe i książki;
- VAT 0% - obowiązuje m.in. dla wewnątrzwspólnotowej dostawy i nabycia towarów.
Stawka zerowa z punktu widzenia przedsiębiorcy to najbardziej opłacalne rozwiązanie. Wprawdzie nadal musi się zarejestrować jako podatnik VAT, ale nie płaci podatku od towarów i usług. Może odliczać też od wartości transakcji VAT naliczony.
Czy każdy przedsiębiorca musi płacić podatek VAT?
Ustawa o VAT przewiduje domniemanie objęcia przedsiębiorcy podatkiem od towarów i usług, wprowadzając jednocześnie dwa rodzaje zwolnień.
- Zwolnienie podmiotowe – nie zapłacisz podatku VAT, jeżeli twoje przychody ze sprzedaży nie przekroczyły kwoty 200 tys. zł brutto;
- Zwolnienie przedmiotowe – podatku VAT nie płacą przedsiębiorcy wykonujący działalność o określonym profilu, np. świadczą usługi medyczne, edukacyjne i finansowe, niezależnie od wartości przychodu.
Do usług medycznych zaliczają się czynności polegające na profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Ze zwolnienia skorzystają przede wszystkim lekarze i lekarze dentyści, ale również pielęgniarki i położne oraz psychologowie.
Usługi edukacyjne obejmują kształcenie i wychowanie objęte systemem oświaty, lecz także nauczanie prywatne i szkoły językowe. Pod określonymi warunkami zwolnione z VAT są też firmy specjalizujące się w konsultacji zawodowej.
Usługi finansowe to m.in. działalność pośrednictwa udzielania kredytów i pożyczek oraz usługi ubezpieczeniowe.
Obowiązujące przepisy przewidują możliwość dobrowolnej rezygnacji przez podatnika ze zwolnienia podmiotowego poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego. Warto rozważyć tę opcję, jeżeli planujesz duże zakupy do firmy i będziesz mógł odliczyć podatek naliczony.
Jeśli chcesz prowadzić firmę bez VAT, są na to dwa sposoby – nieprzekraczanie limitów przychodu albo wybór branży zwolnionej z podatku od towarów i usług.
Dla niektórych rodzajów działalności ustawodawca przewidział VAT obligatoryjny. Oznacza to, że podatnik musi zarejestrować się we właściwym urzędzie skarbowym poprzez formularz VAT R już od pierwszej złotówki przychodu. Ustawa o VAT jako branże obowiązkowo objęte tym podatkiem wymienia m.in. świadczenie usług prawnych, jubilerskich oraz sprzedaż komputerów i wyrobów elektronicznych.
Co jeszcze warto wiedzieć o podatku VAT?
Jeżeli zaczynasz działalność w trakcie roku podatkowego, nie musisz się rejestrować jako podatnik VAT, o ile szacowane przychody do końca roku podatkowego nie przekroczą proporcjonalnej części z kwoty 200 tys. zł brutto. Kontroluj wartość sprzedaży na bieżąco, ponieważ obowiązek rejestracji pojawia się przed transakcją przekraczającą limit, a nie po niej.
Podobnie wygląda sytuacja przedsiębiorcy, który świadczy usługi zwolnione i niezwolnione z VAT. Ma on obowiązek zarejestrować się jako podatnik VAT przed wykonaniem pierwszej usługi objętej tym podatkiem.
Firma bez VAT a interpretacje podatkowe
Polski system podatkowy jest uważany za jeden z najbardziej skomplikowanych w całej Europie. Obowiązujące przepisy zmieniają się dynamicznie, podobnie jak ich wykładnia. Jeżeli masz pomysł na biznes, ale nie wiesz, czy podlega on opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT, czy korzysta ze zwolnienia, wystąp o wydanie interpretacji indywidualnej.
Wniosek o wydanie interpretacji złóż do Krajowej Administracji Skarbowej. Opłata urzędowa wynosi w tym przypadku 40 zł od każdego opisanego stanu faktycznego. We wniosku dokładnie opisz stan faktyczny i zaproponuj rozwiązanie, które twoim zdaniem jest poprawne.
Urząd ma obowiązek ustosunkować się do zapytania podatnika w terminie 3 miesięcy do dnia otrzymania wniosku. Brak stanowiska w tym terminie oznacza, że twoja interpretacja przepisów zostanie uznana za poprawną i nie możesz z tego tytułu ponosić negatywnych konsekwencji.
