Czym jest tajemnica bankowa?
Pojęcie tajemnicy bankowej zostało zdefiniowane w art. 104 Ustawy prawo bankowe[1]. Obejmuje ona konieczność zachowania poufności podczas wykonywania czynności bankowych.
Listę czynności bankowych znajdziesz w art. 5 Ustawy prawo bankowe. Obejmują one różnego rodzaju umowy, jakie banki zawierają ze swoimi klientami, a także czynności z tymi kontraktami powiązane.
Przykłady czynności bankowych
Czynnościami bankowymi są np.:
- przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem określonego terminu;
- prowadzenie rachunków bankowych niezależnie od ich rodzaju;
- udzielanie kredytów lub pożyczek;
- udzielanie gwarancji bankowych i otwieranie akredytywy;
- świadczenie usług płatniczych i wydawanie pieniądza elektronicznego;
- udostępnianie skrytek sejfowych oraz przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych.
Warto pamiętać, że tajemnica obowiązuje na każdym etapie współpracy z klientem – od negocjacji, poprzez zawarcie umowy, aż po jej wykonanie. Obejmuje też wszystkie typy klientów:
- osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej;
- małe firmy jednoosobowe (JDG);
- klientów korporacyjnych.
Zachowanie poufności określonych informacji przez bank stanowi gwarancję bezpieczeństwa jego klientów. Co do zasady instytucja nie może uchylić tajemnicy bankowej bez zwrócenia się o to przez właściwy organ (np. sąd, komornika czy prokuratora), a wszelkie objęte nią informacje są zabezpieczone bezterminowo.
W doktrynie prawa wskazuje się, że fakt zakończenia współpracy z klientem nie uprawnia banku do odtajnienia informacji – podobnie jak przedawnienie roszczenia i niemożność jego egzekwowania na drodze przymusu sądowego. Nawet po wypowiedzeniu umowy, jaka wiązała go z klientem w przeszłości, bank ma obowiązek zachowania tajemnicy w tym zakresie.
Jakie informacje są objęte tajemnicą bankową?
Informacje chronione tajemnicą bankową mogą dotyczyć danych z różnych kategorii, w zależności od tego, z jakimi czynnościami bankowymi są powiązane.
Co jest objęte tajemnicą bankową?
Tajemnica bankowa chroni też dane osobowe klienta oraz informacje o jego sytuacji życiowej lub ekonomicznej, np. stan cywilny, miejsce i podstawa zatrudnienia, wysokość wynagrodzenia.
Tajemnica obowiązuje bank względem każdego klienta niezależnie. Jeżeli jeden ze współmałżonków ubiega się o otwarcie linii kredytowej na działalność gospodarczą, bank nie przekaże informacji dotyczących warunków takiej współpracy jego partnerowi, niezależnie od ustroju majątkowego, jaki istnieje między małżonkami.
Wyjątkiem jest oczywiście sytuacja, kiedy małżonkowie ubiegają się wspólnie np. o kredyt hipoteczny. Wtedy bank traktuje ich jako jednego kredytobiorcę.
Kto jest zobowiązany do przestrzegania tajemnicy bankowej?
Do zachowania tajemnicy zobowiązany jest bank jako instytucja, ale także wszystkie osoby, które z nim współpracują. Dotyczy to zarówno pracowników, jak i osób, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, np. agent bankowy, pośrednik kredytowy czy przedsiębiorca, którego z bankiem wiąże umowa outsourcingu w zakresie świadczenia wybranych czynności.
Zakres tajemnicy we wszystkich przypadkach jest taki sam. Obowiązek zachowania poufności utrzymuje się także po zakończeniu współpracy danej osoby z bankiem.
Kiedy bank może ujawnić informacje objęte tajemnicą?
Poufność banku względem klientów nie ma charakteru bezwzględnego. Do ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową może dojść jednak w sytuacjach wyraźnie sprecyzowanych w art. 105 ust. 1 Ustawy prawo bankowe.
Przykłady, kiedy bank może ujawnić tajemnicę bankową
Stosownie do tego przepisu bank ujawnia informacje stanowiące tajemnicę bankową na żądanie m.in.:
- innych banków lub instytucji kredytowych, jeżeli ma to związek z wykonywaniem czynności bankowych oraz nabywaniem lub zbywaniem wierzytelności;
- szefa Krajowej Administracji Skarbowej;
- sądu karnego lub prokuratora w związku z toczącym się przeciwko osobie przestępstwem albo przestępstwem skarbowym;
- sądu cywilnego w związku z toczącym się postępowaniem spadkowym albo o podział majątku;
- komornika sądowego (w wąskim zakresie);
- Prezesa UOKiK w związku z prowadzonym postępowaniem.
Należy pamiętać, że organy, którym bank ujawnił zastrzeżone informacje, mogą wykorzystać je wyłącznie w celu określonym przez przepisy. Jeżeli bank ujawnia dane na żądanie prokuratury, a względem klienta toczy się kilka postępowań przygotowawczych, mogą być one wykorzystane wyłącznie w postępowaniach dotyczących określonych przestępstw.
Organy mają też prawo żądać wyłącznie informacji wskazanej w prawie bankowym. Nie ma możliwości ujawnienia wszystkich danych na temat klienta, chyba że zezwala na to ustawa.
Co grozi za naruszenie tajemnicy bankowej?
Polski ustawodawca traktuje tajemnicę bankową bardzo poważnie, a jej naruszenie wiąże się z surową odpowiedzialnością.
Sankcje za naruszenie tajemnicy bankowej
Sankcje obowiązują bez względu na istotę i charakter czynności bankowej czy rodzaj ujawnionych informacji. Prawo bankowe nie rozróżnia danych mniej i bardziej ważnych. Sąd stosuje jednocześnie obie sankcje, nie ma tutaj alternatywy.
Niezależnie od kary przewidzianej w prawie bankowym osoba, która dopuściła się naruszenia poufności informacji, musi liczyć się z odpowiedzialnością na gruncie:
- kodeksu pracy (m.in. zwolnienie dyscyplinarne);
- kodeksu cywilnego, jeżeli wykonywała swoje zadania na podstawie umowy cywilnoprawnej (zazwyczaj będą to kary umowne).
Należyte wykonywanie czynności pozostających w gestii banku wymaga dyskrecji i staranności. Korzystając z usług instytucji finansowej, możesz liczyć na zachowanie tajemnicy. Pamiętaj jednak, że w określonych przez prawo sytuacjach może ona zostać uchylona.
Źródła wykorzystane do napisania tego artykułu, odwołania
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19971400939 [dostęp: 27.09.2023]
