System ulg ZUS dla początkujących przedsiębiorców

Ulga na start przewiduje zwolnienie z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej lub działalności w formie spółki cywilnej. Mogą z niej skorzystać osoby, które:

• nie prowadziły własnego biznesu przez ostatnie 5 lat od dnia jego zawieszenia lub likwidacji;
• nie wykonywały w bieżącym lub ubiegłym roku kalendarzowym czynności będących częścią działalności na rzecz byłego pracodawcy.

Przedsiębiorca decydujący się na skorzystanie z Ulgi na Start przez pierwsze 6 miesięcy jest zwolniony z obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe), a także składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Nadal musi jednak opłacać pełną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jej wysokości to 4,9% albo 9% w zależności od wybranego sposobu opodatkowania.

Jeśli chcesz skorzystać z Ulgi na Start, pamiętaj, że w tym okresie nie odkładasz oszczędności na emeryturę. Nie otrzymasz też renty ani innych świadczeń związanych z niezdolnością do pracy lub urodzeniem dziecka (np. zasiłek chorobowy, macierzyński albo opiekuńczy).

Z Ulgi na Start możesz zrezygnować z dowolnym momencie, płynnie przechodząc na ZUS preferencyjny albo od razu wybierając pełne składki.

Obniżone składki ZUS (tzw. Mały ZUS) to możliwość płacenia niższych składek na ubezpieczenie społeczne przez 24 miesiące prowadzenia działalności gospodarczej. Podobnie jak Ulga na Start jest to rozwiązanie fakultatywne, więc możesz, ale nie musisz z niego korzystać. Warunki stosowania obniżonych składek są analogiczne jak w przypadku okresu zwolnienia ze składek ZUS.

Różnica między pełnym a obniżonym ZUS-em polega na tym, że w przypadku klasycznego profilu opłacania składek nie możesz zadeklarować niższej podstawy wymiaru niż 60% minimalnego wynagrodzenia. Dla ZUS-u preferencyjnego jest to 30%, a więc o połowę mniej. Nadal nie wnosisz też opłat na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

Podobnie jak w przypadku Ulgi na Start preferencyjne traktowanie przedsiębiorców dotyczy wyłącznie wyliczania składki społecznej. Składki zdrowotne muszą być opłacane w pełnej wysokości.

Po zakończeniu okresu korzystania z obniżonych składek przedsiębiorcy przechodzą do pełnego modelu oskładkowania – chyba że spełniają warunki do korzystania z rozwiązania pośredniego, jakim jest Mały ZUS Plus.

Rodzajem ulgi jest też ZUS proporcjonalny, czyli tzw. Mały ZUS Plus. Mogą z niego skorzystać przedsiębiorcy, którzy:

• w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyli 120 tys. zł przychodów z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej;
• prowadzili działalność gospodarczą przez minimum 60 dni kalendarzowych w ubiegłym roku kalendarzowym.

Jednocześnie ZUS proporcjonalny nie jest dostępny dla przedsiębiorców w pierwszym roku prowadzenia przez nich działalności gospodarczej, a także osób, które spełniają warunki do korzystania z obniżonych składek ZUS niezależnie od tego, czy rzeczywiście się na to zdecydowali.

Mały ZUS Plus możesz zastosować też wtedy, gdy wcześniej wykorzystałeś 30 miesięcy pozostałych ulg (6-miesięczny okres bezskładkowy oraz 24 miesiące obniżonych składek). Okres ulgi to maksymalnie 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych – z zastrzeżeniem, że do okresu wlicza się czas korzystania z Małego ZUS-u.

Podobnie jak pozostałe z omawiany konstrukcji, ta również dotyczy wyłącznie składki społecznej. Składki zdrowotne nadal należy opłacać.

Korzystanie ze składek proporcjonalnych polega na możliwości zadeklarowania podstawy wymiaru, która musi mieścić się między Małym ZUS-em a pełnymi składkami, czyli:

• nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia w danym roku;
• nie może przekraczać 60% minimalnego wynagrodzenia w danym roku.

Niższe składki przekładają się też na niższe świadczenia emerytalne, rentowe i chorobowe.

Sposób wyliczania podstawy wymiaru składek jest dokładnie opisany na stronie ZUS poświęconej uldze. Najprościej przedstawić go jako przeciętny miesięczny dochód z tytułu działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym pomnożony przez współczynnik 0,5.

Dokładne informacje o przychodach, dochodach, formie opodatkowania i podstawie składki należy przekazać do ZUS-u. Zaniechanie tego obowiązku spowoduje, że organ automatycznie ustali jako podstawę wymiaru składkę w najwyższej dopuszczalnej wysokości, czyli 60% minimalnego wynagrodzenia.

Po wyczerpaniu wszystkich dostępnych zwolnień i ulg przedsiębiorca, który nadal chce prowadzić działalność, musi zacząć opłacać składkę społeczną w pełnej wysokości. W 2023 r. jest to kwota wynosząca przynajmniej 1 418,48 zł. Do niej należy doliczyć także składkę zdrowotną. W praktyce wysokość miesięcznych obciążeń dla firmy to około 2 000 zł.

Dobrą wiadomością jest, że ubezpieczenie społeczne możesz wrzucić w koszty (nie dotyczy ryczałtu i karty podatkowej). Odliczenie składki zdrowotnej jest możliwe tylko w ograniczonym zakresie.

Przede wszystkim zwolnienia mają charakter częściowy i dotyczą wyłącznie składki społecznej, nigdy zdrowotnej. Co więcej, za okres, w którym nie opłacasz składek lub płacisz je w niższej wysokości, twoje uprawnienia emerytalne będą odpowiednio mniejsze. Zawieszenie działalności nie pociąga też za sobą zawieszenia prawa do ulgi. Za czas niewykonywania działalności okres preferencyjny po prostu przepada.

Wreszcie, w 2023 r. minimalna płaca wzrosła dwukrotnie. Ma to związek m.in. z wysokością minimalnej podstawy wymiaru składek ZUS, która systematycznie wzrasta – od stycznia 2023 r. minimalna pensja krajowa wynosiła 3 490 zł brutto, natomiast od 1 lipca 2023 r. – 3 600 zł brutto.

Jeśli szukasz więcej informacji na temat ZUS dla początkujących przedsiębiorców, zajrzyj na:

• https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00285 - dla Ulgi na Start;
• https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00284 - dla Małego ZUS-u;
• https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00286 - dla Małego ZUS-u Plus.