Na czym polega staż z urzędu pracy?

Warunkiem ubiegania się o staż z powiatowego urzędu pracy jest rejestracja jako osoba bezrobotna. Staże organizowane przez PUP są skierowane przede wszystkim do osób młodych bez doświadczenia zawodowego oraz pracowników starszych, którzy potrzebują nowych kompetencji, aby odnaleźć się na rynku pracy.

Szczegóły dotyczące osób uprawnionych do ubiegania się o staż i czasu jego trwania określa art. 53 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy^[1].

Dla ciebie najistotniejsze jest to, że osoby do 30. roku życia mogą być skierowane na staż trwający nawet 12 miesięcy, podczas gdy regułą jest zatrudnienie na 3 do 6 miesięcy.

Wizyta w urzędzie pracy (a tym bardziej rejestrowanie się jako osoba bezrobotna) to nic przyjemnego, ale w ten sposób dajesz sobie szansę na zdobycie doświadczenia zawodowego, a być może nawet znalezienie stałej pracy.

Pamiętaj, że osoba zatrudniona na podstawie umowy stażowej nie staje się pracownikiem w rozumieniu przepisów prawa pracy i nadal jest wpisana do rejestru osób bezrobotnych.

Jako stażysta nie masz zakresu obowiązków takiego samego jak etatowi pracownicy. W toku pracy nabywasz jednak umiejętności oczekiwane na rynku oraz praktykę niezbędną do wykonywania danego rodzaju pracy.

Dokładny zakres obowiązków stażysty określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych.

Osoby uprawnione do odbycia stażu z urzędu pracy muszą spełnić dwa warunki:

• zarejestrować się w urzędzie jako osoba bezrobotna;
• złożyć w PUP wniosek o przyjęcie na staż.

Aktualne oferty staży znajdziesz na stronach internetowych poszczególnych urzędów pracy.

Wzór podania o staż znajdziesz w każdym urzędzie pracy, a także w internecie. Zawrzyj w nim argumenty mówiące o tym, że jesteś idealną osobą na dane stanowisko. Do rejestracji wybierz urząd właściwy miejscowo według swojego miejsca zameldowania.

Staż zawodowy to nie wolontariat, ale twoje wynagrodzenie nie może być określone w sposób dobrowolny. Zgodnie z art. 53 ust. 6 wspomnianej ustawy bezrobotnemu w trakcie odbywania stażu przysługuje stypendium w wysokości 120% zasiłku wyliczanego na podstawie art. 72 ustawy. W praktyce będzie to około 1500 zł przez okres 90 dni i mniej więcej 80% tej kwoty przez pozostały czas.

Oczywiście za okres, kiedy otrzymujesz stypendium stażowe, nie dostajesz zasiłku dla bezrobotnych.

Jeżeli staż jest organizowany poza miejscem twojego zamieszkania, przysługuje ci prawo do ubiegania się o zwrot kosztów dojazdu lub zakwaterowania. Pamiętaj, aby dokumentować wydatki np. poprzez sporządzanie kserokopii biletów i zachowania potwierdzenia opłat za czynsz.

Czas pobierania stypendium wlicza się do okresów składkowych oraz uprawniających do nabycia praw pracowniczych (np. dłuższego urlopu).

Jeżeli masz na utrzymaniu dziecko do lat 6 lub dziecko niepełnosprawne do lat 18, odbywanie stażu uprawnia cię do żądania refundacji kosztów opieki. W pierwszej kolejności jednak:

• uzgodnij przewidywane wydatki z urzędem pracy;
• dokumentuj ponoszone koszty, abyś mógł je udowodnić;
• upewnij się, że wydatek na opiekę nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę (to górna granica refundacji).

Jako stażysta masz również prawo do urlopu. Wynosi on 2 dni na każde 30 dni odbywania stażu. W tym czasie zachowujesz prawo do wynagrodzenia tak jak na zwykłym urlopie wypoczynkowym. Nie przysługuje ci jednak prawo do urlopu okolicznościowego oraz na żądanie.

Odbywając staż, masz prawo do korzystania z opieki zdrowotnej. Zaświadczenie o niezdolności do pracy musi być wystawione przez lekarza. W terminie 2 dni od jego otrzymania powinieneś poinformować o tym fakcie PUP, a w ciągu maksymalnie 7 dni dostarczyć dokument do urzędu pracy. Za czas zwolnienia zachowujesz prawo do stypendium.

W odróżnieniu od stażu z PUP staż unijny finansowany jest ze środków wspólnotowych. Różnice dotyczą profilu odprowadzanych składek.

W przypadku stażu z PUP od kwoty stypendium naliczane są zarówno składki społeczne, jak i zdrowotne. Z kolei wynagrodzenie za staże unijne obciążone są wyłącznie składką społeczną.

W przypadku pomocy udzielanej z funduszy europejskich nie odprowadza się podatku dochodowego. To z kolei oznacza, że urząd pracy przy stażu unijnym nie oblicza zaliczki na podatek dochodowy. W rezultacie wysokość składki zdrowotnej obniża się do 0 zł, a wynagrodzenie jest wyższe o kwotę ubezpieczenia zdrowotnego.

Odrzucenie lub przerwanie stażu z winy stażysty wiąże się z utratą statusu bezrobotnego. W związku z tym wygasa również twoje prawo do korzystania z opieki zdrowotnej. Zastanów się dwa razy, zanim podejmiesz taką decyzję, ponieważ okresy wykluczenia z rejestracji są dosyć długie:

• 120 dni przy pierwszej odmowie;
• 180 dni przy drugiej odmowie;
• 270 dni przy trzeciej i kolejnej odmowie.

Jeżeli twoja sytuacja się zmieniła i musisz zrezygnować ze stażu, masz do tego prawo, ale musisz to zrobić według przepisów rozporządzenia.

Po zakończeniu stażu starosta wystawi ci zaświadczenie o jego odbyciu. Z kolei od pracodawcy otrzymasz opinię o zadaniach, które realizowałeś, oraz zdobytych umiejętnościach praktycznych. Zakłady pracy chętnie przyjmują również najlepszych stażystów na etat. To dla nich tańsze rozwiązanie, ponieważ nie muszą od nowa szkolić pracownika bez doświadczenia.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia po zakończeniu stażu masz obowiązek dostarczyć staroście otrzymaną opinię w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania. Do opinii załącz też sprawozdanie z przebiegu stażu zawierające informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach i umiejętnościach.

Poniżej znajdziesz garść informacji, które pomogą ci lepiej zrozumieć, jak wygląda staż pracy z punktu widzenia organizatora. Przygotowaliśmy dla ciebie najważniejsze pytania wraz z odpowiedziami.

Pracodawca, który chce zatrudnić stażystę, w pierwszej kolejności powinien upewnić się, że w danym roku PUP przewiduje organizację takich form aktywizacji osób bezrobotnych.

Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku wraz z dokumentami. Wzór takich dokumentów publikują urzędy pracy na swoich stronach internetowych. Jeżeli PUP wyrazi zgodę na staż, podpisywana jest umowa między starostą a organizatorem stażu.

We wniosku można wskazać dane konkretnego pracownika lub przeprowadzić typową „rozmowę rekrutacyjną”. Decyzja o doborze stażysty należy wyłącznie do firmy organizującej staż.

W zamian za przyjmowanie bezrobotnych na staż (maksymalnie 3 osób jednocześnie) firma organizująca staż nie dostaje pieniędzy rozumianych jako wynagrodzenie lub dotacje.

Może jednak liczyć na zwrot kosztów, jakie poniosła na przygotowanie zawodowe bezrobotnego w wysokości do 2% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za każdy pełny miesiąc realizacji programu.

Dodatkową korzyścią jest brak konieczności rozliczania kadrowo-księgowego pracownika. Formalnościami będą zajmowali się pracownicy właściwego urzędu pracy.

Staż z urzędu pracy to obowiązki nie tylko dla bezrobotnego, ale także dla organizatora.

Przede wszystkim powinien on wytypować opiekuna, który będzie sprawował pieczę nad stażystą. Niezależnie od tego zakład pracy musi zapoznać bezrobotnego z programem stażu, obowiązkami i uprawnieniami, regulaminem pracy oraz zasadami BHP i p-poż.

Jeżeli jest to wymagane, stażysta powinien otrzymać również niezbędną odzież i obuwie ochronne. Należy też zapewnić mu dostęp do posiłków i napojów regeneracyjnych (dotyczy przede wszystkim prac wykonywanych w skrajnych temperaturach).

Organizator stażu na koniec każdego miesiąca ma obowiązek dostarczyć do PUP listę obecności, a po zakończeniu współpracy wystawić opinię. Jeżeli dojdzie do przerwania stażu lub stażysta bez usprawiedliwienia nie stawi się do pracy, taka informacja również powinna trafić do urzędu.

Choć korzystanie ze stażu jest równoznaczne z obowiązkiem rejestracji jako osoba bezrobotna, może się okazać, że właśnie znalazłeś wymarzoną pracę.

Jeżeli masz problem w znalezieniu regularnego zatrudnienia, spróbuj wykorzystać staż jako zawodową trampolinę.