Na czym polega tajemnica bankowa?
O tajemnicy bankowej mówi art. 104 Ustawy Prawo bankowe. Przyjmuje się, że obejmuje ona wszystkie informacje, jakie bank pozyskał od klienta w związku z wykonywaniem czynności bankowych. Nie ma znaczenia, czy klient poprzestał na negocjacjach, czy zawarł z bankiem umowę (np. o prowadzenie rachunku bankowego) – tajemnica bankowa obowiązuje w takim samym zakresie.
Wprowadzenie do prawa bankowego tajemnicy bankowej ma na celu zabezpieczenie informacji finansowych, a także danych osobowych, do których pozyskania zobowiązane są banki. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej dotyczy każdego pracownika instytucji i ma charakter bezterminowy – obejmuje także czas po rozwiązaniu umowy klienta z bankiem, a nawet po śmierci danej osoby.
Kiedy banki mogą ujawnić tajemnice bankowe?
Czy informacje objęte tajemnicą bankową są bezwzględnie tajne? Nie do końca, ponieważ prawo bankowe przewiduje obszerny katalog wyłączeń spod ogólnej zasady.
Zgodnie z art. 105 Prawa bankowego bank ma obowiązek udzielania informacji stanowiących tajemnicę bankową m.in. policji, jeżeli jest to potrzebne dla:
- skutecznego zapobieżenia przestępstwom;
- wykrycia przestępstwa albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów;
- wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości.
Dostęp do danych stanowiących tajemnicę bankową ma także prokurator oraz sąd prowadzący postępowanie. Organy ścigania mogą zażądać od banku ujawnienia informacji poufnych już w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa. Nie jest konieczne, aby zarzuty zostały postawione konkretnej osobie. Wystarczy, że okoliczności wskazują na ryzyko, że zostanie popełniony czyn zabroniony.
W jaki sposób policja uzyskuje dostęp do rachunku bankowego?
Dokładne zasady uzyskiwania dostępu przez policję do konta bankowego zostały omówione w art. 20 Ustawy o Policji.
Informacje stanowiące tajemnicę bankową są udostępniane na żądanie komendanta głównego policji, komendanta wojewódzkiego policji lub upoważnionych przez nich funkcjonariuszy. Wniosek trafia do sądu okręgowego właściwego dla siedziby wnioskującego organu i jeżeli zostanie zaakceptowany – do banku, który musi zastosować się do treści postanowienia. Jeżeli sąd odmówił wyrażenia zgody, podmiot składający wniosek ma prawo złożyć zażalenie na postanowienie.
Historyczne dane pokazują, że policja korzysta w praktyce z przyznanych jej uprawnień. W 2013 r. złożono 836 wniosków o ujawnienie tajemnicy bankowej. Dwa lata później było już 945 takich przypadków. Rosnąca tendencja wskazuje na to, że w miarę „uszczelniania” systemu podatkowego organy ścigania realizują te kompetencje coraz częściej.
Co możesz zrobić w razie bezprawnego zajęcia konta przez policję?
Bank nie ma prawa odmówić wykonania sądowego postanowienia. Jeżeli jednak okaże się, że instytucja ujawniła tajemnicą bankową wbrew przepisom, a dane zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, to możesz domagać się odszkodowania na podstawie art. 105 ust. 5 Ustawy Prawo bankowe.
Choć takie sytuacje zdarzają się rzadko, nie można wykluczyć, że pracownik banku padnie ofiarą phishingu i otrzyma korespondencję, która skłoni go do odtajnienia informacji.
Dlaczego tajemnica bankowa jest ważna?
Tajemnica bankowa gwarantuje ochronę twoich danych podczas współpracy z bankiem. Jest to silne zabezpieczenie, ale nie ma charakteru bezwzględnego. Warto wiedzieć, kiedy bank może ją uchylić.
Znajomość sytuacji, w których policja może uzyskać dostęp do Twojego konta bankowego, pozwala na lepsze zrozumienie praw i obowiązków wynikających z relacji bank-klient. Warto być świadomym możliwych scenariuszy, aby móc odpowiednio reagować na różne sytuacje.
