Czym jest KYC?
Skrót KYC (ang. Know Your Customer albo Know Your Client) jest tłumaczony na język polski jako Poznaj Swojego Klienta (PSK). Obowiązek wprowadzenia KYC wynika pośrednio z IV i V dyrektywy AML, a bezpośrednio – z Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawa AML)
Polityka KYC ma na celu stworzenie przez instytucje obowiązane mechanizmów, które pozwalają na identyfikację osób korzystających z ich usług. Pozwala też na wykrywanie podejrzanych transakcji oraz bieżące monitorowanie stosunków z klientami.
Z jednej strony takie działania znacząco zwiększają bezpieczeństwo obrotu, minimalizując ryzyko oszustw finansowych. Z drugiej zabezpieczają instytucje rynku finansowego przed zarzutem niedochowania staranności. To bardzo ważne, ponieważ za uchybienia na gruncie AML/CFT grożą wysokie kary finansowe.
Kto musi ustalać tożsamość swoich klientów?
Procedurę KYC muszą przeprowadzać instytucje finansowe oraz inne prawnie określone podmioty, zaklasyfikowane przez ustawodawcę jako obowiązane. Wśród nich znajdują się m.in.:
- banki;
- SKOK-i;
- doradcy finansowi;
- instytucje pożyczkowe;
- przedsiębiorcy prowadzący działalność lombardową.
Procedura znana jako Poznaj Swojego Klienta (KYC) jest stosowana przez wiele podmiotów, które na pierwszy rzut oka nie zajmują się finansami. Wśród nich można wymienić np. notariuszy dokonujących przeniesienia własności nieruchomości, np. przy zakupie mieszkania. Nie zdziw się, że podczas wizyty w kancelarii zostaniesz poproszony o złożenie oświadczeń w przedmiocie AML.
W jaki sposób procesy KYC są realizowane w praktyce?
Prowadzenie polityki KYC w każdej instytucji będzie wyglądało podobnie.
Zazwyczaj można w niej jednak wyodrębnić trzy etapy:
- Wstępna weryfikacja tożsamości klienta (ang. Customer Identification Program), czyli przyjęcie od niego informacji obejmujących imię i nazwisko lub nazwę, numer PESEL, a w przypadku przedsiębiorców – NIP.
- Wdrożenie należytej staranności (due diligence), czyli określenie profilu ryzyka danego klienta oraz prowadzonej przez niego działalności. Ustawa AML przewiduje trzy poziomy ryzyka – zmniejszone, standardowe oraz podwyższone.
- Monitorowanie stosunków gospodarczych z klientem przez cały okres ich trwania.
Banki oraz instytucje finansowe mają obowiązek aktualizacji polityki bezpieczeństwa w obszarze KYC za każdym razem, kiedy zmianie ulegną czynniki ryzyka w relacji z klientem. Jeżeli zmienisz np. profil działalności na bardziej ryzykowny albo zaczniesz współpracować z firmą mającą siedzibę w państwie wysokiego ryzyka, firma zaostrzy stosowane działania.
Procedura należytej staranności w ING Banku Śląskim (przykład)
Jeżeli na co dzień korzystasz z usług innych instytucji finansowych, KYC będzie wyglądało bardzo podobnie, ponieważ wszystkie banki stosują te same przepisy. Poniżej znajdziesz przykład prezentujący, jak wygląda realizacja procedury KYC w ING Banku Śląskim.
Procedura KYC
Na etapie nawiązywania współpracy (np. przy otwieraniu konta, przyjmowaniu wpłaty) bank może poprosić cię o:
- uzupełnienie aktualnych danych i zweryfikowanie dokumentów pozwalających na ustalenie tożsamości (np. dowód osobisty);
- informacje potwierdzające legalność pochodzenia pieniędzy wpłacanych na rachunek (tzw. oświadczenie o źródłach pochodzenia środków lub majątku).
Jeżeli dane, które cię dotyczą, ulegną zmianie (np. zgubisz dowód osobisty i wyrobisz nowy dokument), powinieneś powiadomić o tym bank. Obowiązek powinien być wskazany w umowie, którą podpisałeś z instytucją.
ING Bank Śląski kontaktuje się ze swoimi klientami na różne sposoby, w tym poprzez:
- SMS;
- powiadomienia PUSH wysyłane za pośrednictwem aplikacji mobilnej;
- wiadomości w aplikacji Moje ING;
- list zwykły lub polecony;
- rozmowę telefoniczną.
Uważaj na oszustwa
Jeżeli nie złożysz we wskazanym terminie stosownych informacji lub bank uzna, że nie są one wystarczające, ma prawo zastosować sankcje, o których mowa w art. 41 Ustawy AML.
Oznacza to, że może odmówić podpisania z tobą umowy, rozwiązać ją albo odmówić realizacji transakcji. W skrajnych przypadkach instytucja obowiązana zgłasza też brak możliwości zastosowania środków bezpieczeństwa do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, co wiąże się z ryzykiem przeprowadzenia kontroli.
Miejsce KYC w regulacji AML
Identyfikacja klienta jest nierozerwalnie związana z procedurą AML i stanowi jeden z podstawowych środków bezpieczeństwa finansowego. Jej stosowanie nie zależy od dobrej woli danej instytucji, ale jest obowiązkowe. Nie ma takiej możliwości, aby bank zebrał od ciebie np. wyłącznie informacje obejmujące imię i nazwisko, ale już nie numer PESEL. Minimalny zakres zbieranych danych określają przepisy.
Ustawa AML w razie niedochowania obowiązków przewidzianych przepisami przewiduje możliwość nałożenia na osobę prawną (np. bank) kary finansowej w wysokości kwoty będącej równowartością nawet 5 milionów euro. Dodatkowo prawo przewiduje możliwość cofnięcia koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie podmiotu z rejestru działalności regulowanej.
Warianty polityki KYC
Procedura KYC stanowi punkt wyjścia do wypracowania na jej podstawie innych metod oceny bezpieczeństwa współpracy z klientem. Wśród nich można wymienić KYCC (ang. Know Your Customer's Customer), która obejmuje analizę relacji biznesowych klienta w celu dokładniejszego oszacowania ryzyka.
Inną analizą jest KYB (ang. Know Your Business) dotycząca aspektów formalnoprawnych przedsiębiorstwa klienta, jak:
- lista beneficjentów rzeczywistych;
- spełnienie wymagań reglamentacyjnych;
- wcześniejsza karalność klienta za przestępstwa związane z bezpieczeństwem obrotu pieniędzmi;
- miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
Dlaczego zachowanie należytej staranności przy wdrażaniu KYC jest tak istotne?
Banki i instytucje finansowe muszą zachować najwyższe standardy przy wdrażaniu procedur AML, w tym KYC. Zidentyfikowanie swoich klientów i uzyskanie pewnych informacji stanowi warunek długotrwałej współpracy z danym podmiotem.
