Kto musi być podatnikiem VAT i czy warto być vatowcem?

Na czym polega różnica między podatnikiem a płatnikiem VAT?

Już na wstępie warto zaznaczyć, że bycie płatnikiem VAT, a byciem podatnikiem w tym zakresie to zupełnie dwa różne od siebie pojęcia, których nie należy używać zamiennie. Odnoszą się one do odrębnych kategorii podmiotów zdefiniowanych w ustawie o ordynacji podatkowej.

Kiedy przedsiębiorca musi płacić podatek od towarów i usług?

Zgodnie z ogólną zasadą każdy przedsiębiorca ma obowiązek zarejestrować się jako czynny podatnik VAT, chyba że korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT albo zwolnienia przedmiotowego. Na czym polega różnica między tymi ulgami?

Czym jest zwolnienie podmiotowe?

Zwolnienie podmiotowe przysługuje przedsiębiorcom, którzy w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyli 200 tysięcy przychodu (wartości sprzedaży brutto). Jeżeli rozpoczynasz prowadzenie działalności w trakcie roku podatkowego, kwotę zwolnienia należy obliczyć proporcjonalnie do liczby dni pozostałych do końca roku podatkowego.

Na czym polega zwolnienie przedmiotowe?

Wybrane przez ustawodawcę rodzaje działalności gospodarczej są zwolnione z opodatkowania podatkiem VAT niezależnie od wysokości przychodu. Ulga przysługuje m.in. podmiotom świadczącym usługi medyczne. Jeżeli planujesz założyć gabinet lekarski, nie będziesz musiał zostać vatowcem, choć nadal masz taką możliwość.

Przykłady usług objętych zwolnieniem przedmiotowym z VAT

Usługi medyczne, w tym usługi świadczone online. Zwolnienie dotyczy usług świadczonych profesjonalistów medycznych, jak: lekarze, dentyści, pielęgniarki, położne, psycholodzy oraz inni specjaliści.
Usługi edukacyjne. Zwolnienie dotyczy nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, średnim i wyższym świadczonych przez nauczycieli; zwolnienie dotyczy także usług nauczania języków obcych, w tym kursów online.
Usługi finansowe. Zwolnienie dotyczy m.in. pośredników finansowych (banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne).

Zgodnie z art. 7 ordynacji podatkowej podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna, która na mocy ustaw podatkowych podlega obowiązkowi podatkowemu. To może być obowiązek w zakresie VAT, ale też PIT, CIT czy akcyzy. W określonym zakresie każda pracująca zawodowo osoba jest podatnikiem.

Kim jest płatnik podatku VAT?

Z kolei pojęcie płatnika zostało zdefiniowane w art. 8 ordynacji podatkowej i odnosi się do podmiotów zobowiązanych do pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie do organu podatkowego (urzędu skarbowego). Płatnikiem podatku VAT są:

organy egzekucyjne (naczelnik urzędu skarbowego);
komornicy sądowi i administracyjni;
zarejestrowani odbiorcy w nabyciu wewnątrzwspólnotowym towarów (tzw. WNT) oraz podmioty prowadzące składy podatkowe dokonujące WNT.

Ważne

Wyróżnia się dwie kategorie podatników VAT. Pierwszą jest podatnik VAT czynny, czyli podmiot płacący podatek od towarów i usług. Drugą kategorią są podatnicy VAT zwolnieni, którzy korzystają ze zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego w zakresie VAT.

Jeżeli świadczysz usługi, które nie są z mocy ustawy opodatkowane VAT, a jednocześnie Twój przychód nie przekracza 200 tysięcy złotych, nie musisz rejestrować się jako podatnik VAT ani prowadzić ewidencji w tym zakresie.

Kiedy musisz rejestrować się do VAT?

Zwolnienia z podatku VAT nie przysługują wszystkim przedsiębiorcom. Niektóre branże od razu muszą zarejestrować się jako podatnicy podatku od towarów i usług, niezależnie od wysokości sprzedaży. Obowiązek ten dotyczy m.in.:

usług prawniczych;
usług w zakresie doradztwa;
świadczenia faktoringu;
usług jubilerskich;
sprowadzania i sprzedaży nowych środków transportu;
części do samochodów lub motocykli.

W jaki sposób zarejestrować się jako podatnik VAT?

Aby zostać vatowcem, należy złożyć wypełniony formularz VAT-R do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika. Zgłoszenia należy dokonać najpóźniej w dniu poprzedzającym rozpoczęcie sprzedaży towarów lub usług objętych VAT.

Jakie kary grożą za nieterminowe lub nieprawidłowe płatności w zakresie VAT?

Terminowe i prawidłowe rozliczanie podatku VAT, a także innych zobowiązań podatkowych, jest bardzo ważne dla każdego podatnika. Niedochowanie obowiązków w tym zakresie może skutkować nałożeniem surowych kar finansowych.

Przede wszystkim złożenie deklaracji po terminie wiąże się z naliczaniem odsetek w związku z powstaniem zaległości podatkowej. Aktualnie ich wysokość to dwukrotność podstawowej kwoty kredytu lombardowego powiększonej o dwa punkty procentowe, czyli 14,5% w stosunku rocznym. Dodatkowo organ podatkowy może zadecydować o nałożeniu grzywny w wysokości do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Znacznie bardziej dotkliwe kary przewiduje ustawa o VAT w art. 112b i 112c. Zgodnie z tymi przepisami w razie nierzetelnego rozliczenia deklaracji VAT naczelnik urzędu skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 15%, 20%, 30%, a nawet 100% zobowiązania bazowego. W praktyce oznacza to, że podatnik może zostać zobowiązany do zapłaty dwukrotności podatku.

Fakt

Obliczenie należnego podatku VAT nie jest skomplikowane. Wystarczy, że pomnożysz wszystkie kwoty na fakturach przez stosowaną stawkę podatkową.

Kiedy warto być czynnym podatnikiem VAT?

Choć podatek VAT łatwo skojarzyć z kolejnym obciążeniem publicznoprawnym, w określonych sytuacjach status vatowca może okazać się korzystny. Dotyczy to m.in. firm, które ponoszą wysokie koszty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z uwagi na to, że podatek VAT naliczony na poprzednich etapach obrotu może obniżyć podatek należny do zapłaty, okazuje się, że czasem finalnie obciążenie będzie niewielkie.

Bycie vatowcem opłaca się też przedsiębiorcom, którzy świadczą usługi lub dostarczają towary objęte niską stawką podatkową. Dobrym przykładem są wydawnictwa książkowe, objęte obniżonym, 5-procentowym podatkiem. Z kolei zerowa stawka jest stosowana m.in. przy eksporcie towarów lub wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.

Firmy widniejące w rejestrze podatników VAT często są też postrzegane jako bardziej wiarygodne i traktujące swój biznes „poważnie”. Obowiązuje tutaj podobna zasada jak w przypadku spółek kapitałowych (zwłaszcza spółki z o.o.), którą wiele osób uważa za pewniejszego kontrahenta niż osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.