Działalność nierejestrowana, czyli jak prowadzić firmę bez rejestracji

Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga dopełnienia szeregu formalności, w tym przede wszystkim zarejestrowania firmy, opłacania składek do ZUS-u, a także wystawiania faktur lub rachunków.

Działalność nierejestrowana to swojego rodzaju etap przejściowy, który pozwala na prowadzenie działalności biznesowej bez uzyskiwania wpisu w CEIDG oraz rejestracji w ZUS jako płatnik składek. Rozwiązanie przewidziane dla osób, które chcą zacząć pracować na własny rachunek, ale nie są pewne, czy ich pomysł na zarabianie pieniędzy okaże się skuteczny.

Te warunki muszą być spełnione łącznie. Jeżeli więc w ciągu ostatnich 5 lat prowadziłeś jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) chociażby przez jeden dzień, nie będziesz mógł korzystać z działalności nierejestrowanej. Wyjątkiem jest jedynie zawieszenie działalności, które zostało zrównane z jej niewykonywaniem.

Warto zapamiętać, że rząd podjął decyzję o podniesieniu płacy minimalnej aż dwukrotnie w 2023 r. Co za tym idzie, maksymalny przychód z działalności nierejestrowej wyniesie odpowiednio 1745 zł miesięcznie do dnia 30 czerwca oraz 1800 zł do 31 grudnia (stan na czerwiec 2023 r.).

Z dniem 1 lipca 2023 roku wchodzi w życie nowelizacja art. 5 prawa przedsiębiorców. Ustawodawca zdecydował o podniesieniu progu maksymalnego przychodu z tytułu działalności nierejestrowanej do 75% (z 50%). To znaczy, że Pan Marcin, prowadzący nierejestrową działalność w zakresie tworzenia grafiki komputerowej, co miesiąc będzie mógł uzyskać przychód wysokości do 2700 zł brutto.

Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną są zwolnione z obowiązku wystawiania faktur. Muszą ją jednak wystawić, jeżeli klient zażąda tego w terminie 3 miesięcy od dnia dostarczenia towaru lub usługi. Co do zasady wystarczy więc, że wystawią nabywcy rachunek.

Obrót z działalności nierejestrowanej dokumentujesz w uproszczonej ewidencji sprzedaży. To dokument, który musi zawierać następujące informacje:

• liczbę porządkową;
• kwotę sprzedaży;
• datę sprzedaży;
• kwotę sprzedaży narastająco od początku roku.

Przychód z działalności nierejestrowanej należy wykazać w rocznym zeznaniu PIT-36 po odliczeniu kosztów jego uzyskania (np. zakupu materiałów, elementów wyposażenia biura).

Na formularz znajdziesz rubrykę przewidzianą specjalnie w tym celu – „Działalność nierejestrowana” oraz przypisane do niej pola: dochód, przychód i koszty. Aby obliczyć przychód, dodaj wszystkie kwoty, które klienci zapłacili za otrzymane towary lub usługi.

Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek do ZUS-u. Nie musisz też składać żadnych deklaracji w tym zakresie.

Jeżeli w którymkolwiek miesiącu wartość przychodu przekroczy ustawowy próg maksymalny, masz obowiązek zarejestrować się w CEIDG.

Termin na złożenie wniosku wynosi 7 dni od momentu przekroczenia limitu (nie od końca miesiąca). Wniosek o wpis JDG możesz złożyć przez internet, korzystając z kreatora online. Przedsiębiorcy, którzy dopiero zaczynają prowadzenie działalności gospodarczej, mogą skorzystać z systemu ulg i zwolnień w zakresie ZUS-u, więc koszty związane z działalnością nie wzrosną od razu.

Po złożeniu wniosku online automatycznie otrzymasz numery NIP i REGON. Zostaniesz zgłoszony do ZUS-u, więc nie musisz robić tego samodzielnie.

Podstawową zaletą działalności nierejestrowanej jest maksymalne uproszczenie rozliczeń z fiskusem. Decydując się na taką formę zarobkowania, nie musisz prowadzić księgowości, a jedynie ewidencję sprzedaży. Nie płacisz też obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne i jednocześnie nie wyczerpujesz okresów ulgowych z tego tytułu.

Przedsiębiorca nierejestrowany nie ma obowiązku uzyskiwania wpisu do CEIDG, nie otrzymuje numerów NIP i REGON. Nie będzie musiał występować o wpis do rejestru podatników VAT. Co do zasady nie ma obowiązku wystawiania faktur, chyba że klient tego zażąda.

Zasadniczą wadą omawianego rozwiązania jest limit wynagrodzenia z tytułu działalności nierejestrowanej. To dobry pomysł, jeżeli chcesz „wyczuć rynek”, ale trudno będzie ci utrzymać się, wyłącznie prowadząc biznes w tak ograniczonym zakresie. Warto jednak rozważyć połączenie działalności nierejestrowanej z etatem albo umową cywilnoprawną, które zapewnią ci dodatkowe źródło przychodu.

Pamiętaj też, że przedsiębiorca nierejestrowany nadal musi realizować swoje szczególne obowiązki w relacji z konsumentami^[2]. Upewnij się, że znasz podstawowe założenia ustawodawcy w tym zakresie, aby nie zetknąć się na początku swoje przygody z biznesem z Rzecznikiem Praw Konsumenta. Jeżeli szukasz dodatkowych materiałów związanych z działalnością nierejestrowaną, polecamy poradnik na stronie rządu Rzeczypospolitej, w którym kompleksowo omówiono prowadzenie działalności bez rejestracji.

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na popularne pytania dotyczące działalności nierejestrowanej.