Spis Treści:
Wybrane spółki prawa handlowego zwiększają swój potencjał gospodarczy poprzez emisję akcji, oferowanych zazwyczaj nieograniczonej grupie odbiorców na GPW. Dotyczy to:
Emisja akcji ma na celu pozyskanie kapitału od inwestorów, którzy te akcje nabywają, licząc na dalszy rozwój ekonomiczny przedsiębiorcy i związane z tym profity.
Nabycie akcji jest równoznaczne z „własnością” części biznesu spółki, której cały kapitał odzwierciedlają papiery wartościowe. Daje również szereg przywilejów, które można podzielić na majątkowe i korporacyjne.
Jeżeli akcjonariusz nie złoży zapisu na nowe akcje lub nie zbędzie praw poboru na giełdzie (funkcjonują one jako samoistny papier wartościowy) wraz z upływem terminu zapisu traci taką możliwość. Jeżeli część akcjonariuszy nie skorzysta z prawa poboru, pozostali mogą wykonać dodatkowy zapis. W ten sposób mają szansę objąć więcej akcji (maksymalnie tyle, ile wynosi całkowita liczba akcji w emisji).
Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość pozbawienia akcjonariuszy prawa poboru poprzez walne zgromadzenie. W takiej sytuacji uchwałę o pozbawieniu prawa poboru opiniuje zarząd, proponując jednocześnie cenę emisji publicznej akcji.
Zasadniczym prawem korporacyjnym jest prawo do udziału w walnym zgromadzeniu, a tym samym wywieranie bezpośredniego wpływu na kierunek rozwoju spółki. Akcjonariusze, którzy posiadają przynajmniej 10%, mogą zażądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia.
Podczas walnych zgromadzeń akcjonariuszowi przysługuje też prawo głosu. Na akcję przypada jeden głos, a w przypadku akcji uprzywilejowanych – dwa głosy.
Każdy akcjonariusz może zażądać od członków zarządu spółki informacji dotyczących kwestii objętych porządkiem obrad walnego zgromadzenia. Jest to tzw. prawo do informacji. Zarząd odmawia udzielenia informacji w wyjątkowych okolicznościach (np. kiedy ich przekazanie mogłoby narazić spółkę na szkodę). W takiej sytuacji akcjonariusz może zaskarżyć decyzję członka zarządu do sądu rejestrowego.
Podstawowym obowiązkiem każdego akcjonariusza jest wpłata środków na kapitał zakładowy w wysokości odpowiadającej wartości nabytych akcji. Statut lub umowa może, ale nie musi, przewidywać dodatkowe obowiązki związane z konkretną akcją. Takim obowiązkiem jest np. realizowanie powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki (np. usług konsultacji podatkowych, usług reklamowych lub udzielanie porad prawnych).
W sytuacji, kiedy statut lub umowa nie przewidują dodatkowych świadczeń, akcja jest przede wszystkim wiązką przywilejów.
Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W przypadku spółki akcyjnej i prostej spółki akcyjnej za zobowiązania wobec wierzycieli odpowiada sama spółka, ponieważ dysponuje podmiotowością prawną. W spółkach komandytowo-akcyjnych za zobowiązania odpowiadają komplementariusze.
Należy jednak pamiętać, że akcjonariusz ponosi ryzyko ekonomiczne związane z płynnością finansową spółki ograniczone do wysokości kapitału przeznaczonego na zakup akcji. W skrajnym przypadku, kiedy konieczne będzie ogłoszenie upadłości, akcjonariusz może stracić nawet wszystkie wniesione środki.