Związek Banków Polskich (ZBP) został powołany do życia w styczniu 1991 roku. Powstał z inicjatywy ówczesnych przedstawicieli banku PKO BP oraz Rady Ministrów jako próba stworzenia organizacji, która będzie zajmowała się ochroną interesów banków go współtworzących oraz koordynowaniem działań sektora bankowego.

ZBP działa zarówno jako struktura o zasięgu krajowym, jak i międzynarodowym – jest członkiem Europejskiej Federacji Bankowej, Europejskiej Rady ds. Płatności, a także Komitety Doradczego ds. Przemysłu i Gospodarki dla OECD. Udział w ZBP ma charakter dobrowolny i obejmuje banki działające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Związek Banków Polskich to izba gospodarcza. Jest dobrowolną i samorządową organizacją zrzeszającą banki, działającą na podstawie Ustawy o izbach gospodarczych oraz statutu ^[1].

Zgodnie z brzmieniem art. 2 statutu do podstawowych celów Związku Banków Polskich należą:

• reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów jego członków;
• podejmowanie i wspieranie działań na rzecz rozwoju polskiej gospodarki w ramach Unii Europejskiej oraz współpracy międzynarodowej.

Struktura Związku obejmuje walne zgromadzenie, radę oraz zarząd. Przy Związku działa też sąd polubowny zajmujący się rozpoznawaniem roszczeń w ramach bankowego arbitrażu konsumenckiego. Każdy spośród organów ma jasno sprecyzowany zakres obowiązków. Członkostwo każdego podmiotu może zostać w każdym czasie wypowiedziane z zachowaniem 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia.

Misją Związku jest dostarczanie społeczeństwu rzetelnej wiedzy na temat działalności banków oraz ich roli w rozwoju krajowej gospodarki. ZBP ma również możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w ograniczonym zakresie, m.in. kształcenia czy wydawania książek, czasopism oraz innych periodyków.

ZBP zrzesza szereg instytucji finansowych oraz edukacyjnych.

Do Związku może przystąpić każdy bank prowadzący działalność w Polsce. Status członka honorowego posiada Narodowy Bank Polski, który od samego początku wspierał utworzenie ZBP.

Banki spółdzielcze są reprezentowane przez dwie instytucje zrzeszające, jedynie 2 spośród nich są samodzielnymi członkami ZBP. Aktualnie do Związku należy kilkadziesiąt banków komercyjnych i spółdzielczych.

Związek dba o kształcenie pracowników sektora bankowego poprzez podpisywanie umów o szkolenia ze szkołami bankowymi, uczelniami wyższymi oraz instytucjami szkoleniowymi. Obecnie jest to 17 placówek znajdujących się w całej Polsce.

Członkami ZBP mogą być też inne instytucje, w szczególności te zajmujące się pośrednictwem finansowym, o ile otrzymały rekomendację banku będącego uczestnikiem systemu. Przykładami takich firm są mFinanse czy Millennium Leasing.

Zadania ZBP zostały obszernie wymienione w statucie organizacji. Do najważniejszych spośród nich można zaliczyć:

• współpracę z NBP oraz polskim rządem w zakresie regulacji prawnych, dotyczących systemu bankowego w Polsce;
• koordynację wymiany informacji między bankami;
• rozpowszechnianie wiedzy na temat bankowości i opracowywanie raportów w tym zakresie;
• uczestniczenie w procesach legislacyjnych UE.

Związek Banków Polskich to organizacja zajmująca się tworzeniem sprzyjających warunków organizacyjnych i prawnych dla przedstawicieli sektora bankowego. Współdziała z organami państwa i podejmuje działania na rzecz tworzenia lepiej funkcjonującego środowiska finansowego.