Co to jest umowa zlecenie?
Umowa zlecenie to rodzaj kontraktu cywilnoprawnego, który polega na stałym świadczeniu usług przez zleceniobiorcę. Regulują ją przepisy kodeksu cywilnego, co oznacza, że strony umowy nie muszą stosować przepisów prawa pracy, a w szczególności – kodeksu pracy.
Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy cywilnoprawnej nie przysługują przywileje związane ze statusem pracownika, takie jak:
- urlop;
- okres wypowiedzenia;
- wynagrodzenie postojowe.
Oczywiście te elementy mogą pojawić się w kontrakcie. Wymagają jednak wprowadzenia ich do umowy na mocy porozumienia stron, nie są wymagane przez przepisy prawa.
Charakterystyczną cechą umów cywilnoprawnych jest ich daleko idąca elastyczność. Zasadniczo treść kontraktu może być dowolna pod warunkiem, że uwzględnia tzw. essentialia negotii, czyli niezbędne elementy danej czynności prawnej. W przypadku umowy zlecenie jest to staranne działanie.
Przepisy nie definiują pojęcia starannego działania. W doktrynie prawa cywilnego przyjmuje się, że jest to postępowanie rzetelne, odpowiedzialne. Pomocne w określeniu standardów działania mogą być wewnętrzne regulaminy, pragmatyki służbowe lub innego rodzaju wytyczne.
Umowa zlecenie dla studenta a składki ZUS
Umowa zlecenie, podobnie jak umowa o pracę, daje pracownikowi prawo do opieki zdrowotnej oraz uprawnień emerytalnych. Oskładkowanie obu umów wygląda jednak nieco inaczej.
Studenci oraz uczniowie do 26. roku życia są zwolnieni ze składek ZUS, ponieważ o ten obowiązek dba odpowiednio szkoła lub uczelnia wyższa. Kontynuowanie nauki po osiągnięciu tego wieku, jak również utrata statusu studenta powodują konieczność zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń.
To zasadnicza różnica w stosunku do umowy o pracę, w przypadku której pracodawca musi dopełnić obowiązków względem organu rentowego niezależnie od tego, czy dana osoba ma status studenta.
Znacznie niższe koszty zatrudnienia, a także brak konieczności zapewnienia uprawnień pracowniczych powodują, że pracodawcy często preferują umowę cywilnoprawną.
Umowa zlecenie a brak statusu studenta
Jeżeli zlecenie stanowi jedyny tytuł do ubezpieczenia pracownika, który nie ma statusu studenta (np. ukończył 26. rok życia i kontynuuje naukę na uczelni wyższej), zleceniodawca musi odprowadzić od wynagrodzenia następujące składki:
- emerytalną – 9,76% wynagrodzenia brutto;
- rentową – 1,5% wynagrodzenia brutto;
- zdrowotną – 9,00% wynagrodzenia brutto;
- wypadkową – 1,67% wynagrodzenia brutto.
Pamiętaj, że koszty związane z Twoją pracą będą dla pracodawcy różne, w zależności od tego, czy np. zdecydowałeś się na zapisanie na studia 2. stopnia. Może to przełożyć się na ewentualną zmianę warunków płacowych. Jeśli zależy Ci, aby Twojemu szefowi naprawdę opłacało się Cię zatrudniać, rozważ wykorzystanie przywilejów płynących ze statusu studenta tak długo, jak to możliwe.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Ubezpieczenie chorobowe, które jako jedyne jest dobrowolne, uprawnia do świadczeń związanych z niezdolnością do pracy, np. podczas urlopu macierzyńskiego lub opiekuńczego. O przystąpieniu do niego możesz poinformować pracodawcę w dowolnym momencie, nie musisz robić tego już przy podpisywaniu umowy. Pamiętaj jednak, aby stosowny wniosek do pracodawcy złożyć na papierze. Będziesz dysponował wtedy dowodem, że dopełniłeś formalności.
Jeżeli uczysz się na studiach niejednolitych, w okresie między ukończeniem nauki I. stopnia a rozpoczęciem kształcenia na II. stopniu pracodawca powinien zgłosić Cię do ubezpieczeń, ponieważ oskładkowanie przez uczelnię wygasa. Jeśli firma nie dochowa tego obowiązku, może się okazać, że nie będziesz mógł skorzystać z podstawowej opieki zdrowotnej.
W przypadku, gdy jesteś zatrudniony u tego samego pracodawcę na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenie, obie umowy muszą być oskładkowane.
Nawet jeśli Twój tytuł do ubezpieczeń zdrowotnych przestanie obowiązywać (np. pracodawca rozwiąże z Tobą umowę zlecenie), z państwowej opieki leczniczej możesz korzystać jeszcze przez kolejne 30 dni.
Umowa zlecenie dla studenta a zwolnienie z PIT dla młodych pracowników
Program „Bez PIT dla młodych” przewiduje zwolnienie z podatku dochodowego do kwoty 85 528 zł brutto rocznie dla osób do 26. roku życia. W połączeniu z brakiem konieczności odprowadzania składek na ZUS w toku nauki Twoje wynagrodzenie brutto będzie równe wynagrodzeniu netto, które otrzymasz na rachunek bankowy.
Jeżeli w ciągu roku podatkowego przekroczysz tę kwotę, podatek dochodowy zapłacisz jedynie od nadwyżki. Zwolnienie obejmuje zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i umowę zlecenie. Jeśli zdecydujesz się na umowę o dzieło, podatek jest płacony od każdej kwoty wynagrodzenia.
Ile zarabia student na umowę zlecenie?
Pracodawca, który decyduje się zatrudnić pracownika na podstawie umowy zlecenie, nie może określić jego wynagrodzenia w sposób dowolny. Godzinowa stawka w umowie cywilnoprawnej jest powiązana z minimalnym wynagrodzeniem z tytułu umowy o pracę, która co roku jest waloryzowana.
W 2022 r. wynagrodzenie minimalne wynosi 3 010 zł. W przeliczeniu na jedną godzinę pracy dla zlecenia oznacza to stawkę 19,70 brutto. Taką wartość powinieneś pomnożyć przez liczbę godzin, jaką poświęcasz na współpracę z danym podmiotem w miesiącu.
Pracodawca zatrudniający pracownika na umowę zlecenie powinien prowadzić ewidencję czasu Twojej pracy wraz ze wskazaną stawką. W razie kontroli ZUS-u pozwoli ona wykazać, że współpraca stron odbywa się zgodnie z prawem.
Pamiętaj, że wynagrodzenie wypłacane za miesiąc, w którym ukończyłeś studia, nie powinno być oskładkowane. O obowiązku odprowadzenia składek ZUS decyduje okres, za jaki zostało wypłacone wynagrodzenie, a nie konkretna data.
Jak ustalić status studenta?
Ustawa o szkolnictwie wyższym i nauce przewiduje, że status studenta przysługuje osobom uczącym się na studiach pierwszego stopnia (licencjackich lub inżynierskich), studiach drugiego stopnia lub jednolitych studiach magisterskich. Na objęcie ubezpieczeniem nie mogą jednak liczyć uczestnicy tzw. studiów trzeciego stopnia, czyli studiów doktoranckich, a także studiów podyplomowych.
O nabyciu statusu studenta decyduje wpis na listę studentów danej uczelni oraz złożenie ślubowania.
Komentarz - utrata statusu studenta
Zgodnie z art. 108 Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym skreślenie z listy studentów następuje w razie:
- niepodjęcia studiów lub rezygnacji z dalszej nauki;
- niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego;
- wydalenia z uczelni na mocy kary dyscyplinarnej.
Dodatkowo władze uczelni mogą podjąć decyzję o skreśleniu studenta z listy w przypadku:
- stwierdzenia braku udziału w obowiązkowych zajęciach;
- stwierdzenia braku postępów w nauce;
- nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w wymaganym terminie;
- niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów.
Utrata statusu studenta wiąże się z koniecznością zgłoszenia pracownika do ZUS-u.
Potwierdzenie statusu studenta w miejscu pracy następuje poprzez przedłożenie zaświadczenia o jego posiadaniu. Pobierzesz je nieodpłatnie w dziekanacie swojej uczelni. Okazanie legitymacji studenckiej nie będzie wystarczające, co więcej, pracodawca nie ma prawa kserować takiego dokumentu. Byłoby to niezgodne z prawem o przetwarzaniu danych osobowych.
Czy umowa zlecenie dla studenta to dobry pomysł?
Na pytanie, czy umowa zlecenie jest dobrym rozwiązaniem, nie ma jednej odpowiedzi, ponieważ wszystko zależy od tego, co jest dla Ciebie ważne. Jeśli chcesz korzystać z pełnych uprawnień pracowniczych, powinieneś poszukać pracodawcy, który oferuje zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.
Z drugiej strony umowa zlecenie pozwala na dużą elastyczność. Brak podporządkowania zleceniodawcy sprawia, że sam wybierasz miejsce i czas wykonywania obowiązków, chyba że co innego zostało ustalone w umowie. Ze względu na brak oskładkowania i zwolnienie z PIT otrzymasz też znacznie wyższe wynagrodzenie niż w przypadku umowy o pracę z analogiczną kwotą brutto.
Dla przedsiębiorczych studentów, którzy chcą pogodzić pracę z nauką lub szukają możliwości równoległej współpracy z kilkoma podmiotami, umowa zlecenie może okazać się dobrym wyborem.