Twój Słownik Finansowy

Akcja (ang. Stock) to papier wartościowy wyemitowany przez spółkę akcyjną, spółkę komandytowo-akcyjną lub prostą spółkę akcyjną (z pewnymi ograniczeniami) Potwierdza ona prawo posiadacza do określonego udziału w majątku spółki, a także uprawnień korporacyjnych.

Akcjonariusz to osoba posiadająca akcje spółki. Wraz z ich nabyciem staje się podmiotem praw i obowiązków wynikających z umowy lub statutu. Akcjonariusze mogą być wpisani do księgi akcyjnej lub – w przypadku akcji na okaziciela – być posiadaczami papieru wartościowego.

Aktywa odnoszą się do zasobów, nad którymi jednostka sprawuje kontrolę, a ich wartość można dokładnie określić. Aktywa te powstają na skutek przeszłych zdarzeń i mają przynieść w przyszłości korzyści ekonomiczne. Każde przedsiębiorstwo posiada aktywa, które klasyfikuje się według możliwości ich wykorzystania w działalności gospodarczej.

Amortyzacja jest to proces, który polega na systematycznym rozliczaniu zużycia aktywów firmy, takich jak aktywa trwałe, wartości niematerialne oraz prawne. Przedsiębiorstwa muszą regularnie dokonywać odpisów amortyzacyjnych.

Analiza finansowa jest złożonym procesem, którego celem jest badanie i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Dostarcza cenne informacje dla zarządu, inwestorów oraz innych zainteresowanych stron.

Definicję banku wprowadza ustawa prawo bankowe. Zgodnie z jej art. 2 bank to osoba prawna utworzona na podstawie ustawy i działająca w oparciu o zezwolenia do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem powierzone środki.

Bankomat (ang. Automated Teller Machine, ATM) to urządzenie samoobsługowe, przeznaczone przede wszystkim do wypłaty gotówki. Bardziej zaawansowane modele pozwalają realizować również szereg innych operacji.

Bankowość detaliczna obejmuje produkty i usługi skierowane do konsumentów oraz osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Przeciwieństwem bankowości detalicznej jest bankowość korporacyjna, skierowana do dużych przedsiębiorstw.

Bank centralny to instytucja państwowa odpowiadająca za prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania systemu bankowego. Bywa określana również jako „bank banków” lub „pożyczkodawca ostatniej szansy” (ang. lender of last resort).

Bank spółdzielczy to jedna z form działalności banku obok spółki akcyjnej oraz przedsiębiorstwa państwowego. Łączy w sobie zarówno cechy banku (jest instytucją finansową), jak i spółdzielni.

Blockchain (łańcuch bloków), to zaawansowana technologia cyfrowa. Za sprawą innowacji, może zrewolucjonizować sposób przechowywania oraz przesyłania informacji.

W terminologii finansowej CBDC, czyli Pieniądz Cyfrowy Banku Centralnego, odnosi się do waluty cyfrowej emitowanej i regulowanej przez bank centralny. W kontekście rosnącego znaczenia technologii blockchain CBDC jest uważany za potencjalny instrument wpływający na globalne systemy płatnicze i struktury finansowe.

Cena jest jednym z najbardziej podstawowych pojęć stosowanych w ekonomii i handlu. Odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu rynku. Jej wartość wyrażona jest w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest zobowiązany zapłacić sprzedawcy za nabywany towar lub usługę.

Deflacja to spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce, który prowadzi do stopniowego wzrostu siły nabywczej pieniądza. Powszechnie przyjmuje się, że deflacja stanowi przeciwieństwo inflacji.

Denominacja polega na przeprowadzeniu zmiany systemu walutowego w państwie. Oznacza to zastąpienie znaków pieniężnych (bilonów i banknotów) o wysokich nominałach nowymi znakami o nominałach niższych. Zjawisko to nie pociąga za sobą zmiany kursu waluty.

Dochód narodowy (ang. Gross National Income) to miara produkcji wytworzonej w danym czasie (zwykle w skali roku) za pomocą czynników produkcji należących do obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca użycia tych czynników (zarówno na terytorium kraju, jak i poza jego granicami).

Dow Jones Industrial Average (określany też w skrócie jako Dow lub DJIA) to najstarszy indeks działający na giełdach w Stanach Zjednoczonych zaraz po Dow Jones Transportation Average. Odzwierciedla notowania 30 największych amerykańskich przedsiębiorstw.

Europejski Bank Centralny (EBC, eng. European Central Bank) został powołany do życia w czerwcu 1998 r., na krótko przed powstaniem Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Zastąpił on działający wcześniej Europejski Instytut Walutowy. Jego siedziba znajduje się we Frankfurcie nad Menem.

Pojęcie emitenta może odnosić się do banku centralnego. Znacznie częściej jednak rola emitenta jest przypisywana podmiotom, które we własnym imieniu wprowadzają na rynek papiery wartościowe.

Faktor to podmiot finansowy, który może być częścią instytucji bankowej lub działać jako niezależna, wyspecjalizowana firma faktoringowa. Faktor świadczy różnorodne usługi faktoringu.

Giełda papierów wartościowych to rynek, na którym dochodzi do zawierania umów sprzedaży instrumentów finansowych. Regulowany jest przez właściwe organy nadzoru.

Definicja inflacji określa ją jako systematyczny i globalny wzrost cen towarów i usług w gospodarce w stosunku do poprzedniego roku. Nie chodzi zatem o wzrost jednorazowy ani o lokalne wahania cenowe. Wskutek zwiększenia cen następuje spadek wartości pieniądza fiducjarnego.

Kredyt bankowy to jeden z rodzajów finansowania inwestycji. Może go udzielać wyłącznie bank, a treść umowy kredytowej – w odróżnieniu np. od umowy pożyczki – jest silnie sformalizowana. Kwestie związane z udzielaniem kredytów reguluje Ustawa Prawo bankowe.

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) to organ powołany do sprawowania kontroli nad podmiotami szeroko rozumianego rynku finansowego. Została utworzona w 2006 r. na mocy Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) to scentralizowana baza danych prowadzona w publicznie dostępnym i jawnym systemie teleinformatycznym przez wydziały gospodarcze sądów rejonowych. Obok Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej to drugie źródło informacji o podmiotach gospodarczych w Polsce.

Minister Finansów (MF) stoi na czele Ministerstwa Finansów. MF zarządza kluczowymi aspektami gospodarki, takimi jak budżet państwa, opodatkowanie czy obsługa zadłużenia.

Ministerstwo Finansów jest organizacją rządową nadzorującą regulacje dotyczące podatków, długu publicznego oraz budżetu. Ministerstwo Finansów odgrywa kluczową rolę w tworzeniu i egzekwowaniu polityki podatkowej. Odpowiada za kontrolę finansową i zarządzanie długiem publicznym.

Nasdaq Composite to indeks giełdowy obejmujący notowania niemal wszystkich spółek obecnych na amerykańskiej giełdzie Nasdaq z siedzibą w Nowym Jorku (ponad 2500 spółek). Razem z indeksami S&P 500 oraz Dow Jones Industrial Average Nasdaq Composite stanowi jeden z najbardziej znaczących probierzy koniunktury amerykańskiej gospodarki.

Papiery wartościowe to dokumenty (np. weksle) lub zapisy w systemie teleinformatycznym (np. zdematerializowane akcje), które inkorporują w sobie określone uprawnienia.

Pieniądz jest niezbędny do sprawnego funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej i pozwala na płynną regulację wartości dóbr i usług. Mianem pieniądza określa się powszechnie akceptowany towar (środek płatniczy), który pozwala na kupowanie różnego rodzaju dóbr i usług.

Produkt Krajowy Brutto (PKB lub GDP, ang. Gross Domestic Product) to wskaźnik określający efekty pracy społeczeństwa danego kraju w określonej jednostce czasu, najczęściej 1 roku lub kwartału.

Przepisy nie zawierają definicji prowizji. Przyjmuje się, że jest to jednorazowa opłata za udzielenie finansowania (lub wykonanie innej czynności bankowej). W przypadku kredytów prowizję wyraża się procentowo i jest ona uzależniona od wysokości zobowiązania.

System bankowy tworzą wszystkie instytucje bankowe oraz normy prawne, które określają wzajemne relacje podmiotów, a także ich kontakt z otoczeniem. W klasycznej gospodarce wolnorynkowej system bankowy jest dwuszczeblowy.

Standard & Poor's 500 (S&P 500) to indeks giełdowy obejmujący 500 przedsiębiorstw o największej kapitalizacji, notowanych na giełdach papierów wartościowych w Stanach Zjednoczonych. Jest jednym z najczęściej cytowanych indeksów giełdowych na świecie.

Szalone Lata Dwudzieste, znane również jako lata dwudzieste lub Roaring Twenties, to początkowy okres XX wieku. Odznaczają się intensywnym postępem i wieloma innowacjami. Była to dekada pełna planów i ambicji.

WIBID (ang. Warsaw Interbank Offered Bid Rate) to stopa procentowa w obrocie międzybankowym, jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt. WIBID wpływa na wysokość odsetek pozyskiwanych m.in. z lokat terminowych i kont oszczędnościowych.

WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) określa oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Wskaźnik ten jest wykorzystywany do wyliczania całkowitej kwoty spłaty pożyczek, które banki udzielają sobie wzajemnie.

WIG20 to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i najważniejszych indeksów na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Odwzorowuje notowania 20 największych spółek giełdowych znajdujących się na GPW.

Związek Banków Polskich (ZBP) został powołany do życia w styczniu 1991 roku. Powstał z inicjatywy ówczesnych przedstawicieli banku PKO BP oraz Rady Ministrów jako próba stworzenia organizacji, która będzie zajmowała się ochroną interesów banków go współtworzących.

Złoto (ang. Gold) to metal szlachetny o symbolu chemicznym Au, który od wieków jest uznawany za cenny surowiec. Jest ono wykorzystywane w różnych sektorach, od jubilerstwa po przemysł. W kontekście finansowym, złoto jest często traktowane jako inwestycja długoterminowa oraz forma zabezpieczenia przed inflacją.