Kim jest rezydent podatkowy i czym się różni od rezydenta dewizowego?

Rezydent to osoba, której miejsce zamieszkania znajduje się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zakres tego pojęcia jest szeroki i obejmuje wszystkie rodzaje podmiotów funkcjonujących w obrocie prawnym. Rezydentem^[1][2] może być:

W przypadku, kiedy dana osoba fizyczna lub prawna na miejsce zamieszkania albo siedzibę w dwóch państwach jednocześnie, należy ustalić, z którym z nich jest ona mocniej związana. Dzięki obowiązującym umowom o unikaniu podwójnego opodatkowania pracownicy, którzy wykazują dochód w dwóch lub więcej państwach, mogą składać oświadczenia podatkowe i płacić zobowiązania publiczno-prawne tylko w jednym z nich.

Z kolei pod pojęciem nierezydenta należy rozumieć wspomnianą już grupę podmiotów, które mają miejsce zamieszkania albo siedzibę na terenie innego państwa niż Polska.

Zasadnicza różnica między rezydentem a nierezydentem polega na tym, że pierwsza grupa podlega pełnemu obowiązkowi podatkowemu. Nierezydenci podlegają obowiązkowi ograniczonemu. Oznacza to, że opodatkowaniem w Polsce obłożone są wyłącznie te dochody, które uzyskali w związku z pracą na jej terytorium.

Należy podkreślić, że rezydent podatkowy nie jest tym samym, co rezydent dewizowy. W przypadku rezydencji podatkowej chodzi o ustalenie, w którym państwie podlegają opodatkowaniu dochody podatnika. Status rezydenta dewizowego odnosi się do obrotu obcymi środkami płatniczymi, papierami wartościowymi oraz prowadzenia działalności kantorowej.

Jeśli chcesz korzystać ze statusu rezydenta na potrzeby obliczania opodatkowania, nie wystarczy, że wskażesz swoje miejsce zamieszkania lub siedzibę firmy. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych^[3] wymaga także spełnienia przynajmniej jednej z dwóch przesłanek:

• przebywanie w Polsce przez dłużej niż 183 dni w roku podatkowym;
• posiadanie w Polsce „centrum interesów życiowych” lub „centrum interesów gospodarczych”.

W przepisach nie znajdziesz wyjaśnienia pojęć interesów życiowych i gospodarczych. Organy podatkowe w interpretacjach ustaw zwracają jednak uwagę na związek z danym miejscem, a także koncentrację bieżącej aktywności życiowej, rodzinnej lub zawodowej. Takie stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów m.in. w interpretacji indywidualnej^[4] z dnia 9 października 2018 r., sygn. 0112-KDIL3-2.4011.320.2018.1.JK.

Do uzyskania statusu rezydenta w rozumieniu przepisów podatkowych nie musisz mieć obywatelstwa polskiego i numeru PESEL ani dopełniać żadnych specjalnych formalności.

Wystarczy, że będziesz w stanie udokumentować swój związek z Polską, np. okazując umowę o pracę, umowę najmu lokalu mieszkalnego lub zakładając rachunek bankowy w polskim banku. Dlatego rezydentem w rozumieniu naszego prawa może być np. obywatel Ukrainy, który przyjechał ze swojego kraju w poszukiwaniu pracy.

Możesz także zatroszczyć się o otrzymanie certyfikatu rezydencji podatkowej. W Polsce wydaje go właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika urząd skarbowy po złożenia druku CFR-1.

Wykazywanie przesłanek z ustawy o PIT nie ma znaczenia w przypadku rezydenta dewizowego. Ustawa prawo dewizowe posługuje się wyłącznie pojęciem zamieszkania lub siedziby, ale nie odwołuje się do centrum interesów życiowych oraz długości pobytu.

W zależności od tego, które zasady opodatkowania są dla Ciebie korzystniejsze, może się okazać, że będziesz dążył do wykazania rezydencji podatkowej w Polsce lub nie. W razie wątpliwości warto zasięgnąć porady doradcy podatkowego.

Posiadanie statusu rezydenta oznacza, że wszystkie swoje dochody opodatkowujesz w danym kraju. Dotyczy to zarówno wynagrodzenia otrzymywanego z pracy w Polsce, jak i aktywności zawodowej podejmowanej za granicą.

Cudzoziemiec, któremu przysługuje polska rezydencja podatkowa, składa roczne zeznanie podatkowe. Wykazuje dochody oraz pobrane przez płatników zaliczki na dokładnie takich samych zasadach jak obywatele Polski.

W przypadku nierezydentów rozliczeniu podlegają wyłącznie dochody otrzymane na terenie kraju z uwagi na ograniczony obowiązek podatkowy. Wtedy też dla umowy o pracę, oprócz zwykłego formularza PIT-36 lub PIT-37, należy złożyć także wypełniony druk PIT-4R. Same dochody rozliczane są na zasadach ogólnych.

Kiedy obcokrajowiec przedstawi certyfikat rezydencji ze swojego kraju, ale w Polsce jest zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej, zleceniodawca nie pobiera w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy. Po zakończeniu roku podatkowego podmiot zatrudniający pracownika musi jednak wystawić formularz IFT-1/IFT-1R, który stanowi informację o dochodach dla organów skarbowych danego państwa.

Jeżeli chodzi o dostęp podatników do ulg i preferencji podatkowych, polskie prawo zrównuje pozycję rezydenta i nierezydenta. Względem wszystkich przychodów w związku z pracą w Polsce mogą oni skorzystać z ulg wpływających na obniżenie zobowiązania podatkowego, np. z ulgi prorodzinnej.

Do wspólnego rozliczania z małżonkiem lub złożenia zeznania jako osoba samotnie wychowująca dzieci, podatnik musi jednak przedstawić certyfikat rezydencji podatkowej.

Rezydencja podatkowa to konstrukcja prawna, która pozwala na ustalenie, którego kraju przepisy mają zastosowanie do rozliczania poszczególnych dochodów podatnika. Jest to coś innego niż rezydencja dewizowa.

Pamiętaj, że uzyskanie certyfikatu rezydencji pozwala na skorzystanie ze wszystkich ulg, które przysługują obywatelom Polski pracującym na co dzień w tym kraju. Jeżeli planujesz przyjechać do wybranego państwa na dłużej, formalne potwierdzenie statusu rezydenta może być przydatne.