Tajemnica bankowa - co to jest i kiedy bank może ją uchylić?

Pojęcie tajemnicy bankowej zostało zdefiniowane w art. 104 Ustawy prawo bankowe. Obejmuje ona konieczność zachowania poufności podczas wykonywania czynności bankowych.

Listę czynności bankowych znajdziesz w art. 5 Ustawy prawo bankowe. Obejmują one różnego rodzaju umowy, jakie banki zawierają ze swoimi klientami, a także czynności z tymi kontraktami powiązane

Warto pamiętać, że tajemnica obowiązuje na każdym etapie współpracy z klientem – od negocjacji, poprzez zawarcie umowy, aż po jej wykonanie. Informacje dotyczące czynności bankowej są objęte tajemnicą bankową.

Obejmuje też wszystkie typy klientów, a obowiązek zachowania tajemnicy dotyczy zarówno banków, jak i osób wykonujących czynności bankowe w ich imieniu:

• osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej;
• małe firmy jednoosobowe (JDG);
• klientów korporacyjnych.

Zachowanie poufności określonych informacji przez bank stanowi gwarancję bezpieczeństwa jego klientów. Co do zasady instytucja nie może uchylić tajemnicy bankowej bez zwrócenia się o to przez właściwy organ (np. sąd, komornika czy prokuratora), a wszelkie objęte nią informacje są zabezpieczone bezterminowo.

Informacje chronione tajemnicą bankową mogą dotyczyć danych z różnych kategorii, w zależności od tego, z jakimi czynnościami bankowymi są powiązane.

Tajemnica bankowa chroni też dane osobowe klienta oraz informacje o jego sytuacji życiowej lub ekonomicznej, np. stan cywilny, miejsce i podstawa zatrudnienia, wysokość wynagrodzenia. Obejmuje również szczegóły bankowych rozliczeń pieniężnych, takich jak przelewy, wpłaty i wypłaty.

Tajemnica obowiązuje bank względem każdego klienta niezależnie od przekazania określonych informacji wskazanej osobie lub jednostce organizacyjnej. Jeżeli jeden ze współmałżonków ubiega się o otwarcie linii kredytowej na działalność gospodarczą, bank nie przekaże informacji dotyczących warunków takiej współpracy jego partnerowi, niezależnie od ustroju majątkowego, jaki istnieje między małżonkami.

Wyjątkiem jest oczywiście sytuacja, kiedy małżonkowie ubiegają się wspólnie np. o kredyt hipoteczny. Wtedy bank traktuje ich jako jednego kredytobiorcę.

Do zachowania tajemnicy zobowiązany jest bank jako instytucja, ale także wszystkie osoby, które z nim współpracują, obowiązane zachować tajemnicę bankową. Dotyczy to zarówno pracowników, jak i osób, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, np. agent bankowy, pośrednik kredytowy czy przedsiębiorca, którego z bankiem wiąże umowa outsourcingu w zakresie świadczenia wybranych czynności.

Zakres tajemnicy we wszystkich przypadkach jest taki sam. Obowiązek zachowania poufności utrzymuje się także po zakończeniu współpracy danej osoby z bankiem.

Poufność banku względem klientów nie ma charakteru bezwzględnego. Do ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową może dojść jednak w sytuacjach wyraźnie sprecyzowanych w art. 105 ust. 1 Ustawy prawo bankowe.

Należy pamiętać, że organy, którym bank ujawnił zastrzeżone informacje, mogą wykorzystać je wyłącznie w celu określonym przez przepisy. Ujawnienie informacji objętych tajemnicą może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych przez prawo. Jeżeli bank ujawnia dane na żądanie prokuratury, a względem klienta toczy się kilka postępowań przygotowawczych, mogą być one wykorzystane wyłącznie w postępowaniach dotyczących określonych przestępstw.

Organy mają też prawo żądać wyłącznie informacji wskazanej w prawie bankowym. Nie ma możliwości ujawnienia wszystkich danych na temat klienta, chyba że zezwala na to ustawa. Udzielenie informacji innym bankom jest również możliwe w ramach współpracy w grupach bankowych lub holdingach finansowych, co jest niezbędne do realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Polski ustawodawca traktuje tajemnicę bankową bardzo poważnie, a jej naruszenie wiąże się z surową odpowiedzialnością. Należyte wykonanie czynności pozostających w gestii banku, w tym ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową, jest niezbędne do należytego wykonania umowy oraz czynności związanych z jej realizacją. Obowiązek zachowania tajemnicy nie dotyczy sytuacji, gdy bez ujawnienia takich informacji niemożliwe jest prawidłowe wykonanie umowy bankowej lub czynności powiązanych z jej zawarciem.

Przepisy prawne dotyczące tych kwestii są szczegółowo określone w różnych aktach prawnych, takich jak ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawa o udzielaniu wsparcia instytucjom finansowym. Szczegółowe regulacje można znaleźć w ustawach z dnia.

Sankcje obowiązują bez względu na istotę i charakter czynności bankowej czy rodzaj ujawnionych informacji. Prawo bankowe nie rozróżnia danych mniej i bardziej ważnych. Sąd stosuje jednocześnie obie sankcje, nie ma tutaj alternatywy.

Niezależnie od kary przewidzianej w prawie bankowym osoba, która dopuściła się naruszenia poufności informacji, musi liczyć się z odpowiedzialnością na gruncie:

• kodeksu pracy (m.in. zwolnienie dyscyplinarne);
• kodeksu cywilnego, jeżeli wykonywała swoje zadania na podstawie umowy cywilnoprawnej (zazwyczaj będą to kary umowne).

Należyte wykonywanie czynności pozostających w gestii banku wymaga dyskrecji i staranności. Korzystając z usług instytucji finansowej, możesz liczyć na zachowanie tajemnicy. Pamiętaj jednak, że w określonych przez prawo sytuacjach może ona zostać uchylona. W szczególności, ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową może być konieczne do efektywnego wykonywania czynności kontroli wewnętrznej przez banki.