Czym jest scam i jak go rozpoznać?
Scam to oszustwo internetowe, którego celem jest wyłudzenie pieniędzy lub danych osobowych. Przestępcy stosują różne techniki manipulacji, aby zdobyć zaufanie ofiary. Najczęściej podszywają się pod osoby i instytucje budzące zaufanie, takie jak urzędnicy, pracownicy banków czy firm kurierskich.
Aby rozpoznać scam, zwróć uwagę na następujące sygnały ostrzegawcze:
- Podejrzanie atrakcyjne oferty inwestycyjne obiecujące szybki i duży zysk
- Prośby o podanie danych osobowych lub bankowych w odpowiedzi na niespodziewaną wiadomość
- Linki kierujące do stron łudząco podobnych do autentycznych witryn banków czy sklepów
- Wywieranie presji czasowej i emocjonalnej, np. straszenie konsekwencjami prawnymi
Najpopularniejsze rodzaje scamów według raportu NASK
Według raportu CERT Polska “Krajobraz bezpieczeństwa polskiego internetu w 2022 roku”, najczęściej zgłaszanymi incydentami były oszustwa komputerowe, w tym phishing. Wśród kampanii phishingowych najczęściej zgłaszano oszustwa z wykorzystaniem wizerunku InPostu, Facebooka i Vinted2.
Fałszywe sklepy internetowe są zakładane przez cyberprzestępców, którzy usiłują wmówić użytkownikom, że oferują produkty w wyjątkowo niskich cenach. Po dokonaniu płatności, ofiary często nie otrzymują zamówionych towarów, a na stronie mogą znajdować się podrobione opinie rzekomo zadowolonych klientów.
Raport wskazuje, że w 2022 roku CERT Polska zaobserwował rekordową liczbę zgłoszeń incydentów bezpieczeństwa - ponad 44 tysiące, co oznacza wzrost o 34% w porównaniu do roku 2021.
Przestępcy stale doskonalą swoje metody, wykorzystując m.in. fałszywe strony internetowe podszywające się pod znane marki oraz wyrafinowane techniki manipulacji, aby nakłonić ofiary do ujawnienia poufnych danych.
Jak chronić się przed scamem? Porady ekspertów z KNF
Eksperci z Komisji Nadzoru Finansowego w ramach kampanii "Uwaga! Cyberoszust" radzą3:
- Dokładnie sprawdzaj wiarygodność firm i osób, które oferują ci inwestycje lub usługi finansowe. Szukaj informacji w oficjalnych rejestrach KNF.
- Nie podawaj swoich danych osobowych i loginów do bankowości internetowej, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do wiarygodności drugiej strony.
- Nie instaluj na polecenie nieznanych osób żadnego oprogramowania umożliwiającego zdalny dostęp do twojego komputera czy telefonu, szczególnie z użyciem usług internetowych.
- Nie daj się zwieść obietnicom wysokich i szybkich zysków. Jeśli oferta brzmi zbyt dobrze, aby była prawdziwa, to prawdopodobnie jest oszustwem.
- Zgłaszaj wszelkie podejrzane sytuacje na policję lub do KNF. Im szybciej zareagujesz, tym większe szanse na odzyskanie środków i ostrzeżenie innych.
Jak odzyskać pieniądze utracone w wyniku scamu?
Jeśli padłeś ofiarą oszustwa internetowego, najważniejsze to działać szybko:
- Zawiadom policję lub prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Nawet jeśli sprawcy nie uda się ustalić, zgłoszenie jest konieczne do dalszych kroków.
- Złóż reklamację w swoim banku i poinformuj o kradzieży pieniędzy z konta oraz informacji osobistych. To warunek niezbędny do ubiegania się o zwrot środków.
- Sprawdź w BIK, czy oszuści nie zaciągnęli kredytów lub pożyczek na twoje dane. Rozważ wykupienie usługi Alerty BIK, aby na bieżąco monitorować swoją sytuację.
- Skontaktuj się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach oszustw internetowych. Pomoże ci dochodzić swoich praw i odzyskać utracone pieniądze.
Przeczytaj także: Polecane artykuły
#Cyberzagrożenie #Oszustwainternetowe #Carding #oszustwa #bezpieczeństwo
Pamiętaj, że im szybciej zareagujesz, tym większe masz szanse na pozytywne rozwiązanie sprawy. Nie wstydź się zgłosić na policję - problem staje się coraz powszechniejszy.
Przykłady z życia - popularne oszustwa internetowe
Oto wybrane przykłady obrazujące schemat działania oszustów4:
Fałszywe sklepy internetowe promowane przez reklamy w mediach społecznościowych
W 2023 roku cyberprzestępcy intensywnie wykorzystywali reklamy w mediach społecznościowych do promowania fałszywych sklepów internetowych znanych marek. W okresie wyprzedaży, np. podczas “Black Friday”, w reklamach pojawiały się oferty bardzo atrakcyjnych kuponów rabatowych i zniżek. Po kliknięciu w reklamę, użytkownik był przekierowywany na stronę udającą sklep, gdzie proszono go o podanie danych osobowych oraz danych karty płatniczej w celu rzekomej realizacji zamówienia. W rzeczywistości dane te trafiały w ręce oszustów.
Socjotechiki i "granie na emocjach"
Oszuści często wykorzystują chęć niesienia pomocy, grając na emocjach swoich ofiar. W kontekście zbiórek internetowych, przestępcy tworzą wzruszające historie, aby zmotywować ludzi do wsparcia zmyślonych problemów, co prowadzi do wyłudzenia pieniędzy.
Podszywanie się pod pośredników płatności jako metoda wyłudzania danych
Innym popularnym schematem były fałszywe strony podszywające się pod pośredników płatności, np. PayU. Pod pretekstem możliwości doładowania telefonu, przestępcy wyłudzali wrażliwe dane, takie jak numer telefonu, adres e-mail oraz dane karty płatniczej. Na fałszywej stronie nie było możliwości wyboru innej formy płatności, a elementy z logo banków czy systemu BLIK były nieaktywne.
Oszustwa związane z rzekomymi dopłatami do przesyłek kurierskich
Oszuści nie stronią też od wykorzystywania wizerunku firm kurierskich, np. DHL. Rozsyłali SMS-y informujące o konieczności dopłaty do przesyłki. Link z wiadomości prowadził na fałszywą stronę, gdzie wyłudzano dane osobowe i dane karty, rzekomo w celu uregulowania należności.
Uwaga, Scam! Podsumowanie
Scam to poważne zagrożenie dla naszych finansów i danych osobowych. Przestępcy stale wymyślają nowe metody oszustw, dlatego kluczowa jest czujność i ostrożność w sieci. Zapamiętaj najważniejsze zasady:
- Nie ufaj podejrzanie atrakcyjnym ofertom
- Nie podawaj swoich danych na niesprawdzonych stronach
- Nie instaluj oprogramowania na polecenie nieznajomych
- Reaguj natychmiast w przypadku podejrzenia oszustwa
- Zgłaszaj próby wyłudzeń odpowiednim instytucjom
Stosując się do tych prostych zaleceń, znacznie zmniejszysz ryzyko stania się ofiarą scamu. A jeśli mimo wszystko doświadczysz oszustwa - nie zwlekaj i walcz o swoje prawa. Tylko wspólnymi siłami możemy ograniczyć skalę tego procederu i uczynić internet bezpieczniejszym miejscem dla wszystkich użytkowników.
Źródła
- Krajobraz bezpieczeństwa polskiego internetu w 2022 roku - raport roczny CERT Polska
- Raport CERT Polska 2022 - oszustwa komputerowe i phishing
- Uwaga! Cyberoszust - kampania ostrzegawcza Komisji Nadzoru Finansowego
- Przegląd wybranych oszustw internetowych - luty 2023 - CSIRT KNF
Pozostałe źródła / więcej informacji:
Weryfikacja faktów. Wewnętrzny audyt treści
Kluczowe wnioski:
- Scam to forma oszustwa internetowego, w której przestępcy manipulują ofiarami, aby wyłudzić pieniądze lub dane osobowe.
- Przestępcy często podszywają się pod zaufane osoby i instytucje, takie jak banki, firmy kurierskie czy pośrednicy płatności, aby uwiarygodnić swoje działania.
- Charakterystyczne sygnały ostrzegawcze to podejrzanie atrakcyjne oferty, prośby o podanie danych osobowych oraz presja czasowa wywierana na ofiary.
- W 2022 roku liczba incydentów związanych z oszustwami internetowymi gwałtownie wzrosła, co pokazuje, jak poważnym problemem stał się scam.
- Eksperci radzą, by dokładnie sprawdzać wiarygodność ofert, nie podawać poufnych danych na niesprawdzonych stronach oraz zgłaszać próby wyłudzeń do odpowiednich instytucji.
- Edukacja i szybka reakcja to kluczowe elementy w ochronie przed scamem oraz w odzyskaniu utraconych środków.
