Czym jest kapitalizacja odsetek i co warto o niej wiedzieć?

Co to znaczy kapitalizacja odsetek? Jest to pojęcie z dziedziny finansów, które stosuje się zazwyczaj w kontekście oszczędnościowych produktów finansowych (konta oszczędnościowe, lokaty bankowe). Kapitalizacja polega na doliczaniu do zgromadzonej sumy pieniędzy (wartości początkowej kapitału) odsetek zgodnie z warunkami określonymi w umowie między oszczędzającym a bankiem.

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, od wypracowanych odsetek należy zapłacić podatek od zysków kapitałowych, zwany potocznie „podatkiem Belki”. Stawka podatku ma stałą wartość niezależną od sumy zysków i wynosi 19%. Dobra wiadomość dla tych, którzy z niechęcią myślą o obowiązku składania deklaracji podatkowej – to bank zajmuje się wszystkimi formalnościami i odprowadzeniem należnego podatku.

Wiedząc już, co to jest kapitalizacja odsetek, warto przyjrzeć się jej wariantom. Banki, aby uczynić swoją ofertę atrakcyjniejszą dla potencjalnych klientów, starają się dopasować swoje produkty do różnych wymagań i potrzeb. W efekcie wyróżnia się następujące rodzaje kapitalizacji:

W przypadku rocznej kapitalizacji odsetki są naliczane względnie rzadko - jedynie raz w roku.

W efekcie skorzystania z opcji kwartalnej kapitalizacji odsetek, odsetki od zgromadzonego kapitału wypłacane są co 3 miesiące (4 razy w roku).

Miesięczna kapitalizacja odsetek cechuje się jeszcze wyższą częstotliwością kapitalizacji - w tym przypadku odsetki są wypłacane 12 razy w roku.

Codzienna kapitalizacja odsetek od zgromadzonego kapitału jest najatrakcyjniejszym rozwiązaniem, bowiem w tym wariancie do zgromadzonych środków odsetki są doliczane „najczęściej”.

Powyższe rodzaje kapitalizacji wyróżniają się częstotliwością odliczania odsetek od oszczędności powierzonych bankowi. Najatrakcyjniejszym rozwiązaniem jest kapitalizacja dzienna – w tym wariancie do zgromadzonych środków odsetki są doliczane najczęściej.

Oczywiście, powyższe przykłady to tylko niektóre z dostępnych na rynku wariantów kapitalizacji. Pozostałe rodzaje kapitalizacji mogą charakteryzować się np. zróżnicowaną stopą procentową w zależności od wartości depozytu lub preferencyjnymi warunkami dla nowych klientów. Ostatni wariant występuje m.in. w przypadku kont oszczędnościowych oraz akcji promocyjnych. Podwyższone oprocentowanie dotyczy zazwyczaj środków do określonej wysokości (np. do 20 000 PLN).

Przedstawiony podział kapitalizacji odsetek został dokonany ze względu na interwały czasowe, w jakich doliczane są odsetki. Istotnym podziałem jest także podział ze względu na sposób ich naliczania, w ramach którego wykorzystuje się procent prosty oraz składany.

Oprocentowanie proste polega na doliczaniu odsetek zawsze do stałej wartości początkowej kapitału (czyli depozytu złożonego w momencie zawarcia umowy), z kolei procent składany oparty jest na obliczaniu wartości odsetek na podstawie sumy kapitału wraz z doliczonymi wcześniej odsetkami. W tym drugim wariancie wartość odsetek wzrasta z każdą kapitalizacją, ponieważ jest liczona od coraz większego kapitału. Różnice między oprocentowaniem prostym i składanym przedstawiono na poniższym przykładzie.

Obliczenie wysokości odsetek: 10 000 zł + (10 000 zł × 3%) = 10 300 zł

Zysk przed podatkiem wynosi 300 zł.

Zysk po odjęciu podatku Belki: 300 zł – (300 zł × 19%) = 300 zł – 57 zł = 243 zł

Wartość końcowa oszczędności: 10 243 zł

Oprocentowanie miesięczne: 3% / 12 miesięcy = 0,25% na miesiąc

Zysk za 1. miesiąc: 10 000 zł × 0,25% = 25 zł

Wartość kapitału w 1. miesiącu po odjęciu podatku Belki: 10 025 zł – (25 × 19%) = 10 020,25 zł 

Analogiczne obliczenia przeprowadzamy dla 11 kolejnych miesięcy, przyjmując w każdym miesiącu jako wartość początkową kwotę z n-poprzednich miesięcy powiększoną o naliczone odsetki:

Zysk za 12. miesiąc: 10225,02 zł × 0,25% = 25,56 zł

Wartość kapitału w 12. miesiącu po odjęciu podatku Belki: 10 250,58 zł – (25,56 × 19%) = 10 245,72 zł

Wniosek:

Dla kapitalizacji rocznej z oprocentowaniem 3% zysk po odjęciu podatku Belki wyniósł: 243 zł

Dla kapitalizacji miesięcznej z oprocentowaniem 3% zysk po odjęciu podatku Belki wyniósł: 245,72 zł

Kapitalizacja odsetek może istotnie wpływać na wysokość naszych oszczędności. Choć na pozór to stopa oprocentowania jest czynnikiem decydującym o wyborze sposobu inwestowania, to warto zwrócić uwagę także na częstotliwość kapitalizacji oraz to, czy mamy do czynienia z procentem prostym czy składanym. Może się okazać, że mimo podobnych stóp procentowych dany produkt finansowy będzie bardziej atrakcyjny ze względu na częstszą kapitalizację. Procent składany z reguły jest lepszym rozwiązaniem niż procent prosty, aczkolwiek warto zauważyć, że w przypadku niewielkiej wartości zainwestowanego kapitału różnice między poszczególnymi wariantami nie będą znaczące (zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku oszczędności rzędu kilkuset tysięcy bądź kilku milionów złotych).