Czym jest i jak działa Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to jednostka, która funkcjonuje na podstawie przepisów Ustawy z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Jej zasadniczym zadaniem jest ochrona stabilności sektora finansowego oraz depozytów do określonej kwoty – najczęściej jest to 100 tys. euro.

W skład organów BFG wchodzą przedstawiciele instytucji państwowych – KNF, Ministerstwa Finansów oraz Narodowego Banku Polskiego.

Środki do realizowania gwarancji BFG pochodzą ze składek, obowiązkowo opłacanych przez wszystkie zrzeszone podmioty.

Wyróżnia się dwa rodzaje składek – na Fundusz Gwarancyjny oraz związane z przymusową restrukturyzacją. Pozostałe źródła finansowania BFG to m.in.:

• wpływy z aktywów finansowych BFG;
• środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej;
• środki z dotacji;
• środki z kredytu krótkoterminowego udzielonego przez NBP.

Opłacanie przez bank składek to gwarancja, że jest on uczestnikiem systemu BFG, a Ty, w razie potrzeby, możesz skorzystać z ustawowej ochrony.

Pamiętaj, że w przypadku zgłoszenia roszczenia finansowego, to nie BFG będzie realizował wypłatę gwarancji, ale bank, w którym posiadasz depozyt. Fundusz pełni jednak funkcję nadzorczą i jest odpowiedzialny za pomoc w stabilizacji funkcjonujących banków. Pośrednio więc zabezpiecza interesy wszystkich klientów instytucji objętych ochroną.

Do zadań BFG należy przede wszystkim gwarantowanie środków pieniężnych przechowywanych w bankach komercyjnych, bankach spółdzielczych i Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo-Kredytowych (SKOK).

Fundusz podejmuje także działania restrukturyzacyjne względem banków i SKOK-ów zagrożonych niewypłacalnością. Mogą one polegać na:

• udzieleniu zwrotnej pomocy finansowej;
• nabyciu wierzytelności;
• kontroli prawidłowości wykorzystania pomocy finansowej oraz monitorowaniu sytuacji ekonomiczno-finansowej i systemu zarządzania w danej instytucji.

Restrukturyzacja ma na celu zachowanie ciągłości funkcjonowania banku lub SKOK-u i uniknięcie postępowania upadłościowego.

Zakres podmiotowy ochrony BFG jest uzależniony od tego, czy Twoje środki były przechowywane w banku, czy w SKOK-u.

Katalogi ustawowe mają charakter zamknięty. Oznacza to, że nie można ich interpretować rozszerzająco – obejmują wyłącznie rodzaje podmiotów wymienione w ustawie. Banki, które są objęte ochroną BFG to m.in. Alior Bank, Millenium Bank, mBank i Bank Pekao. Tutaj znajdziesz pełną i aktualną listę instytucji objętych gwarancjami. Zanim wpłacisz swoje środki w wybranej jednostce, upewnij się, że znajduje się ona na wykazie gwarancji BFG.

Na liście publikowanej przez BFG zostały wymienione banki komercyjne, spółdzielcze oraz SKOK-i, a także jeden oddział banku zagranicznego. Nie ma na niej fintechów (np. Revolut), które świadczą usługi z obszaru bankowości.

Co ciekawe, nie znajdziesz tam też Aion Banku. Jest on objęty ochroną przez belgijski BFG.

Art. 24 ustawy wprowadza ochronę środków wpłaconych na rachunek prowadzony przez dany podmiot. Obowiązuje ona od dnia ich wniesienia w wysokości równowartości w walucie PLN kwoty 100 tys. euro. Oznacza to, że w przypadku ogłoszenia upadłości banku lub SKOK-u możesz odzyskać kwotę depozytu do tej wysokości.

Do dokładnego wyliczenia wysokości gwarancji uwzględnia się kurs średni z dnia spełnienia warunku gwarancji, ogłaszany przez Narodowy Bank Polski.

W niektórych sytuacjach ochrona gwarantowana przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny może objąć kwotę do 200 tys. euro (różnica między dwukrotnością bazowego limitu a sumą pozostałych środków i należności, nie wyższa niż bazowy limit).

Taka gwarancja obowiązuje wyłącznie przez pierwsze 3 miesiące od wpłynięcia środków na rachunek i dotyczy tylko tytułów określonych w art. 24 ust. 3 ustawy. Są to:

• odpłatne zbycie nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu o przeznaczeniu mieszkalnym lub samodzielnego lokalu mieszkalnego (o ile transakcja nie była związana z prowadzoną działalnością gospodarczą);
• wykonanie podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
• nabycie spadku, wykonanie zapisu lub otrzymania zachowku;
• wypłata sumy ubezpieczenia z tytułu ubezpieczenia na życie;
• wypłata sumy z tytułu ubezpieczenia NNW;
• wypłata odprawy pieniężnej;
• wypłata odprawy emerytalnej i rentowej na podstawie prawa pracy.

Po upływie 3 miesięcy zakres ochrony zmniejsza się do podstawowych 100 tys. euro. Aby skutecznie zabezpieczyć wyższą kwotę, rozważ otwarcie kilku rachunków bankowych w różnych instytucjach i podzielenie sumy na mniejsze części. W ten sposób każdy depozyt otrzyma pełną ochronę.

W przypadku rachunków wspólnych (np. prowadzonych przez małżonków), każdy deponent jest objęty odrębną gwarancją BFG.

Oczywiście limit gwarancji nie oznacza, że bank nie może wypłacić większych środków. Wszystko zależy od tego, ile wynosi wartość masy upadłości. Jeżeli wystarczy jej na zaspokojenie interesów wierzycieli w pełni, otrzymają oni całkowitą rekompensatę.

Środki finansowe mogą być wypłacone przelewem na wskazany numer rachunku, zwrócone przekazem pocztowym lub wydane w gotówce po wypełnieniu wniosku.

Zwróć uwagę, że ochrona jest udzielana danej instytucji, a nie marce (np. Getin Bank i Noble Bank w rzeczywistości działają jako Getin Noble Bank S.A.). Jeżeli bank działa pod dwiema nazwami w obrocie, ale np. połączył się z innym, pomoc zostanie udzielona tylko raz. Jeśli planujesz założenie kilku kont, upewnij się, że poszczególne banki faktycznie operują jako odrębne podmioty. W ten sposób lepiej zabezpieczysz swoje oszczędności.

Świadczenie wynikające z ochrony gwarancyjnej powinno być zrealizowane w terminie 7 dni od momentu spełnienia warunku gwarancji (np. wystąpienia zagrożenia niewypłacalnością) i jest ono płatne w walucie PLN. Wtedy powstaje też roszczenie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przeciwko podmiotowi, w stosunku do którego nastąpiła wypłata świadczenia, w dokładnie tej samej wysokości.

Artykuł 24 ust. 8 ustawy wprowadza 5-letni termin przedawnienia roszczeń wynikających z gwarancji BFG. Do wystąpienia ze skutecznym powództwem możesz jednak potrzebować pomocy kancelarii prawnej.

Obok BFG w obrocie prawnym funkcjonują także gwarancje i poręczenia udzielane przez Skarb Państwa.

Warunki ich udzielania określają dwa akty prawne: Ustawa z dnia 12 lutego 2009 roku o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym, a także Ustawa z dnia 8 maja 1997 roku o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne. Wsparcie sektora bankowego zostało omówione w pierwszym z tych aktów prawnych. Może ono dotyczyć m.in.:

• banków krajowych;
• SKOK-ów;
• funduszy inwestycyjnych;
• domów maklerskich;
• krajowych zakładów ubezpieczeń;
• funduszy emerytalnych.

Pomoc może być udzielona w formie gwarancji, pożyczek lub sprzedaży skarbowych papierów wartościowych. Spłata emitowanych papierów może zostać rozłożona na raty. Zabezpieczenie wierzytelności przez Skarb Państwa wymaga ustanowienia gwarancji spłaty wierzytelności wraz z odsetkami przez wnioskodawcę.

Gwarancja Skarbu Państwa to dodatkowe zabezpieczenie finansowe dla banku, które może zostać wykorzystane jako zapewnienie płynności jego działania. Dla Ciebie oznacza to większą stabilność jednostki i mniejsze ryzyko wystąpienia problemów finansowych.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny oraz gwarancje Skarbu Państwa to stabilne mechanizmy, tworzone na podstawie aktów prawnych w randze ustawy.

Środki finansowe zgromadzone na rachunku bankowym są zabezpieczone przez rozwiązania, które uzupełniają się wzajemnie i chronią oszczędności deponentów. Do określonej kwoty możesz liczyć na zwrot 100% depozytu.

Dzięki opisanym regulacjom klienci banków mogą spokojne gromadzić oszczędności, bez obaw o ich los w przypadku kłopotów finansowych instytucji. Należy jednak pamiętać, że gwarantowana ochrona ma swoje granice.